Wyobrażenia przeszłości. Polsko-niemieckie miejsca pamięci

Metaforycznie rozumiane miejsca pamięci - minione wydarzenia, dawne symbole i postaci - są historycznymi fenomenami, które stają się punktami krystalizującymi nasze zbiorowe wyobrażenia o przeszłości. Przez ostatnie ponad ćwierć wieku, za sprawą Pierre’a Nory, w kulturze europejskiej miejsca pamięci rozumiane i badane były głównie na podstawie doświadczeń jednego narodu. Na ile rozumienie obrazów przeszłości zmienia się, gdy spojrzymy na nie z perspektywy historii wzajemnych oddziaływań dwóch sąsiadujących ze sobą od ponad tysiąca lat społeczeństw? Takie pytanie legło u podstaw polsko-niemieckiego projektu, w którym wzięło udział 117 autorów z sześciu europejskich krajów. W efekcie powstało liczące ponad 5000 stron, w języku polskim i niemieckim, dziewięciotomowe dzieło Polsko-niemieckie miejsca pamięci (Warszawa/Paderborn 2012-2015). Jest to opowieść o Polsce i Niemczech, o wzajemnych relacjach i sposobach ich pamiętania. Dziś oddajemy w Państwa ręce jego skrócone, internetowe wydanie. Liczymy, że zaprezentowany wybór miejsc pamięci trafi do szerokiego grona czytelników i być może skłoni do sięgnięcia do pełnej, oryginalnej edycji. W efekcie stanie się podstawą debaty nie tylko o historii, lecz również o mechanizmach konstruowania przeszłości w kontekście realnych wydarzeń i nadawania im współczesnych znaczeń w zależności od sytuacji politycznej i społecznej. Robert Traba