Gedenken ist vergessen: Paradigmen, Probleme und Paradoxien literarischer Erinnerung an die Shoah

Wspominanie zostało zapomniane: Paradygmaty, problemy i paradoksy literackiej pamięci o Szoah Niniejszy artykuł przedstawia literackie i historyczno-memorialne tendencje, które od zakończenia II wojny światowej kształtowały sposoby zajmowania się problematyką Zagłady w literaturze i do których nadal odnoszą się krytycznie młode pokolenia pisarzy i pisarek w Niemczech i w Polsce. Artykuł rozważa na wstępie dominujące paradygmaty literackiego dyskursu o Szoah, tj. zakaz przedstawiania oraz topos niewyrażalności, a następnie omawia problemy metodologiczne, które wynikają z nakazu milczenia oraz indywidualnej i moralnej potrzeby zdania relacji. Paradoksy literackiego kształtowania pamięci ukazane zostają w ostatniej części na podstawie eseistycznego opowiadania Dorona Rabinovici pt. Gedenken ist vergessen [Wspominanie zostało zapomniane].

Gedenken ist vergessen: Paradigmen, Probleme und Paradoxien literarischer Erinnerung an die Shoah Der vorliegende Beitrag präsentiert die literatur-und erinnerungsgeschichtlichen Entwicklungen, die seit dem Ende des Zweiten Weltkrieges für die literarische und literarhistorische Auseinandersetzung mit der Problematik der Shoah bestimmend wurden und an denen sich eine junge Generation von Autorinnen und Autoren in Polen und Deutschland inzwischen kritisch abarbeitet. Der Beitrag geht zuerst den dominierenden Paradigmen des literarischen Shoah-Diskurses, d.h. dem Darstellungsverbot und dem Topos der Unsagbarkeit nach, um dann die methodischen Probleme, die sich aus dem Gebot des Schweigens und dem individuellen und moralischen Zeugnisbedürfnis ergeben, zu erörtern. Die Paradoxien in der literarischen Erinnerungsgeschichte werden im abschließenden Teil an der essayistischen Erzählung von Doron Rabinovici Gedenken ist vergessen (2008) exemplifiziert.