How to Be a Christian Ultimist? On Three Lessons J. L. Schellenberg and the Christian Theist Can Learn from Each Other

In this text, in discussion with J. L. Schellenberg, I develop a position that I call Christian ultimism. This position lies between Schellenberg’s simple ultimism and traditional Christian theism. Christian ultimism is more apophatic than personalistic, though it more clearly emphasizes the presence of a supra-personal and communicative element in the Ultimate Reality. The proposed position is resistant to a philosophical version of the hiddenness argument, but it must answer to the challenge of the theological problem of the lack of universal access to Christian revelation. Schellenberg’s idea of deep time both magnifies this problem and provides the tools for solving it: the awareness of deep time does not allow us to judge the future, but it does allow us to hope for a revelation accessible to all at the eschatological end of time. 

W niniejszym tekście – dyskutując z J. L. Schellenbergiem – rozwijam stanowisko, które nazywam chrześcijańskim ultymizmem. Stanowisko to znajduje się pomiędzy prostym ultymizmem Schellenberga a tradycyjnym chrześcijańskim teizmem. Chrześcijański ultymizm jest bardziej apofatyczny niż personalistyczny, choć wyraźniej akcentuje występowanie w Ostatecznej Rzeczywistości elementu ponad-osobowego i komunikacyjnego. Proponowane stanowisko jest oporne na filozoficzną wersję argumentu ze skrytości, ale musi się zmierzyć z teologicznym problemem braku powszechnego dostępu do chrześcijańskiego objawienia. Schellenbergowska idea głębokiego czasu nasila ten problem, ale również dostarcza narzędzi do jego rozwiązania: świadomość głębokiego czasu nie pozwala nam wyrokować o przyszłości, ale pozwala mieć nadzieję na objawienie dostępne dla wszystkich w eschatologicznym końcu czasu.