Tłumaczenie dydaktyczne w nauczaniu języka polskiego jako odziedziczonego

Celem artykułu jest prezentacja przykładowych rozwiązań wykorzystania zadań tłumaczeniowych w nauczaniu gramatyki języka polskiego dzieci w warunkach kształcenia polonijnego (język polski jako język odziedziczony). Przedstawione ćwiczenia zostały wykorzystane przez nauczycieli polonijnych w pilotażowym badaniu uczniów z dwóch amerykańskich szkół sobotnich mającym na celu ocenę przydatności i skuteczności ćwiczeń translacyjnych w przyswajaniu gramatyki polskiej. Jak wykazały owe badania, wykorzystanie technik tłumaczeniowych należy ocenić jako wartościową procedurę dydaktyczną w nauczaniu polszczyzny jako języka odziedziczonego z kilku powodów: ćwiczenia tłumaczeniowe rozwijają kompetencję mediacyjną uczniów, wzmacniają proces nauczania języka polskiego w warunkach wielokulturowości i wielojęzyczności, pozwalają uczniom na samodzielne odkrywanie reguł gramatycznych (co pozytywnie wpływa na ich rozumienie i stosowanie), są atrakcyjną formą zadań, wreszcie – wpływają motywująco zarówno na pracę indywidualną, jak i grupową (czynnik rywalizacji). Przedstawione obserwacje i konkluzje odnoszą się do jednej przebadanej grupy wiekowej (10-12 lat), przydatność ćwiczeń translacyjnych w innych grupach wiekowych wymaga dalszych badań.

The aim of this article is to present the author’s exemplificatory solutions which illustrate the use of didactic translation in teaching Polish grammar to children in Polish diaspora schools  (Polish as a heritage language). The exercises presented have been used during Polish classes as pilot research in two American Polonia so-called ‘Saturday schools’. As these studies show, the use of translation techniques should be assessed as a valuable didactic procedure in teaching Polish as a heritage language for several reasons: translation exercises develop students’ mediation competence, strengthen the process of teaching Polish in conditions of multiculturalism and multilingualism, allow students to discover grammar rules independently (which positively affects their understanding and application), are an attractive form of tasks, and, finally, motivate both individual and group work (competition factor). The observations and conclusions presented refer to the one tested age group (10-12 years); the usefulness of translational exercises in other age groups requires further research.