Environmental and climatic pressures as a function of farm size

The paper presents an assessment of the degree of implementation of environmental and climate protection functions by Polish farms and agricultural enterprises of different size and production scale. There are differences in views on this topic in the literature, with opinions dominating on the more positive role of small farms in climate and biodiversity protection. Farm analysis was made on the basis of Statistics Poland data on farm size classes established by agricultural land area in 2016. The results of the study did not confirm the view that the production systems implemented in small farms are more environmentally friendly and have a more positive impact on the climate than those on farms of a larger production scale. This is evidenced by the sowing structure: cereal dominated in small farms, exceeding the agronomically recommended 66%, while the share of structure-forming plants – legumes, industrial oilseed and catch crops – was low. Also, the implemented organisation of animal production (not carried out at all in more than half of the small farms) consequently leads to soil degradation due to a jeopardised balance of organic matter.

W artykule przedstawiono ocenę stopnia realizacji funkcji ochrony środowiska i klimatu przez polskie gospodarstwa i przedsiębiorstwa rolnicze o różnej powierzchni i skali produkcji. W literaturze przedmiotu można znaleźć różnice w poglądach na ten temat, przy czym dominują opinie o bardziej pozytywnej roli małych gospodarstw w ochronie klimatu i bioróżnorodności. Analizy gospodarstw dokonano na podstawie danych GUS, dotyczących wydzielonych klas wielkości gospodarstw według powierzchni użytków rolnych w 2016 roku. Wyniki przeprowadzonych badań nie potwierdziły poglądu, że występujące w małych gospodarstwach systemy produkcji są bardziej przyjazne środowisku i korzystniej wpływają na klimat niż te w gospodarstwach o większej skali produkcji. Świadczy o tym struktura zasiewów: w małych gospodarstwach dominowały zboża, przekraczając rekomendowane agrotechnicznie 66%, natomiast niski był udział roślin strukturotwórczych – strączkowych, oleistych przemysłowych i poplonów. Również stosowana organizacja produkcji zwierzęcej (w ponad połowie gospodarstw małych nie prowadzono jej wcale) w konsekwencji prowadzi do degradacji gleby z powodu zagrożonego bilansu substancji organicznej.