„...dum Capitolium scandet cum tacita virgine pontifex”. Funkcja figury pochodu w pieśni III, 30 Exegi monumentum Horacego

Celem artykułu jest semiotyczna analiza motywu „pochodu tanecznego” w Carm. III, 30 Exegi monumentum (w. 7-14) w perspektywie toposu spotkania z bóstwem w liryce Horacjańskiej, rozumianego jako forma rytuału przejścia. Autor poszukuje również odpowiedzi na pytanie, jaką funkcję pełni przywołany motyw w kompozycji tekstu oraz w ukształtowaniu figury podmiotu odautorskiego, ukazanego w roli „poety” (vates). Postawiona problematyka wymagała odniesienia się do semiotycznej definicji tekstu oraz ujęcia toposu spotkania z bóstwem jako tekstu kultury. To z kolei wpłynęło na odniesienie się do badań antropologicznych (pojęcie rytuału) oraz kulturoznawczych (κῶμος, χορός), a także językoznawczych w zakresie semantyki i aspektu czasownika. Po przeprowadzonej analizie autor doszedł do wniosku, że motyw „pochodu tanecznego” w pieśni Exegi monumentum został ukazany dwufazowo jako cykliczny, rytualny χορός, który stał się znakiem jednorazowego κῶμος. W tym sensie motyw ten został ukazany jako figura pamięci, odnosząca się do faktu połączenia przez Horacego miar eolskich z literaturą rzymską. W odpowiedzi na pytanie o konstrukcję podmiotu autor wskazał, że na bazie powyższej figury pamięci nastąpiło ubóstwienie wieszcza, który w przeformułowanym toposie spotkania z bóstwem zajmuje miejsce samego bóstwa, aspirując do roli analogicznej do figury „Anakreonta” w poezji anakreontejskiej (Carm. Anacr. 1 W, 1-3, 11-17).

This article contains a semiotic analysis of the “dancing procession” motif in Carm. III 30 Exegi monumentum (vv. 7–14) in the perspective of the topos of a meeting with a deity in the Horacian lyric, that was defined as a form of a rite of passage. The author also sought to answer the question of the function of the said motif in the composition of the text and in shaping the figure of the author’s subject, shown as a “poet” (vates). The posed research problem required the use of a semiotic definition of the text and forced an approach to the topos of a meeting with a deity as a cultural text. Which, in turn, bear in on reference to anthropology (the concept of ritual) and cultural studies (κῶμος, χορός), as well as linguistics in terms of semantics and the aspect of a verb. After the analysis the author concluded that the “dancing procession” motif in the ode Exegi monumentum is shown in two phases as a cyclical, ritual χορός, which became a sign of the one-time κῶμος. In this sense, the motif was shown as a figure of memory, referring to the fact that Horace combined Aeolian meters with Roman literature. In reply to the question regarding the figure of the subject, the author indicated that on the basis of the above figure of memory the vates was deified and as such he took the place of the deity in the literary transformation of the topos of the meeting with a deity, aspiring to a role analogous to the figure of “Anacreont” in Anacreontic poetry.