Likwidacja wewnętrznych dysproporcji opodatkowania akcyzy jako sposób zwiększenia efektywności fiskalnej tego podatku

Specyfika podatku akcyzowego, który jest podatkiem selektywnym, obciążającym wąsko zakreślone grupy wyrobów, oraz wprowadzającym relatywnie wysokie jednostkowe opodatkowanie pośrednie, uzasadnia szczególną analizę czynników kształtujących ten podatek. Jedynym z najistotniejszych czynników mających istotne wpływy na jego kształt są przede wszystkim działania interesariuszy, którzy są rzeczywistymi lub potencjalnymi podatnikami tego podatku. Ich działania, mieszczące się z reguły w kanonach państwa demokratycznego, mogą doprowadzić z jednej strony do faworyzowania określonych wyrobów poprzez brak ich opodatkowania lub niższe opodatkowanie w relacji do głównych substytutów, albo wręcz odwrotnie – mogą powodować dyskryminację konkurentów wysokim opodatkowaniem, istotnie wyższym w stosunku do opodatkowania substytutu.

The excise tax is a selective tax charged on certain, narrowly-defined, groups of products, which imposes a relatively high unit indirect taxation. Its specificity justifies a particular analysis of its forming factors. One of the major such factors is the actions taken by the stakeholders being actual or prospective excise taxpayers. Their actions, which normally fit the confinements of a democratic state, may lead to favouring of certain products by imposing no taxation on them or by applying a lower taxation relative to its main substitute (s). Otherwise, they may discriminate the competitors through high taxation, essentially higher than that imposed on the substitute (s). In order to rationalise the excise tax––in particular, by increasing its fiscal efficiency––these disparities need to be eliminated, which are not only detrimental in terms of public interest but also distort the competitive conditions. Since the markets of products covered by harmonised excise taxation have seen, and will be seeing, untaxed substitutes being traded, the dilemma occurs whether elimination of such disparities in taxation, which actually boil down to a discrimination of taxed producers and suppliers, should follow the path of enlarging the scope of excise harmonisation, or be an initiative of the EU Member Stat es. Using the notion of ‘substitute [resp. replacement] tobacco products’, the author argues that the indispensable disparity elimination process ought to be initiated and implemented by the Member States, since the enlargement of the material scope of the excise tax is a very slow and fisca lly inefficient process.