Fasces. Norwid’s intuitions in reading a symbol

The article analyses the semantics of the fasces motif in the poem Quidam. The motif is present on various levels of the work: in the narrative aimed at rendering the historical flavour, in the statements and evaluations of the protagonists, as an element of narrative references to the contemporary era, and finally in the author’s comments in the footnotes. In each case, the negative meaning of the motif is emphasised, which relates to the threat to the freedom of an individual posed by the state and violence intrinsic to its politics, also visible in ritualistic communication, or – decades later – in the symbolism of architectural details of the fascist state of Mussolini. Norwid’s reflections on the etymologically related concept of fascination leads us to more general conclusions about the dominant opposition of truth and falsehood as one of the principal themes of his thought and artistic work.

Artykuł analizuje semantykę motywu fasces w poemacie Quidam. Motyw obecny jest w różnych płaszczyznach utworu: w narracji zorientowanej na oddanie kolorytu historycznego, w wypowiedziach i ocenach bohaterów, jako element narracyjnych odniesień do współczesności, wreszcie w autorskich komentarzach zlokalizowanych w przypisach. W każdym z przypadków akcentowane jest negatywne znaczenie motywu, wiążące się z zagrożeniem, jakie dla wolności jednostki niesie państwo i realizowana w jego polityce przemoc, dostrzegana także w komunikacji rytualnej czy – po wiekach – w symbolice architektonicznych detali faszystowskiego państwa Mussoliniego. Norwidowa refleksja nad pokrewnym etymologicznie pojęciem fascynacji prowadzi nas do bardziej ogólnych wniosków dotyczących dominującej opozycji prawdy i fałszu jako jednego z zasadniczych tematów jego myśli i twórczości.