Karl Jaspers i Jan Paweł II o idei uniwersytetu

Artykuł jest próbą syntetycznego zestawienia wątków wspólnych występujących w refleksji nad uniwersytetem i jego istotą w pismach Karla Jaspersa oraz wypowiedziach Karola Wojtyły – papieża Jana Pawła II. Uderzające jest podobieństwo ujęć uniwersytetu oraz rozumienie samej jego istoty u obydwu myślicieli, pomimo odmienności czasu, w którym formułowali oni swoje opinie, oraz różnic w zakresie stanowiska filozoficznego. O tym, czy idea uniwersytetu zostaje wcielona w życie, czy też zaprzepaszczona, stanowi zdaniem obu myślicieli stosunek do następujących zagadnień: prawda, uniwersalność nauki, formacyjna rola uniwersytetu, powołanie i etos uczonego oraz wewnętrzny ustrój uniwersytetu. Przedmiotem szczególnej uwagi jest odpowiedzialność uczonego, bezinteresowność w poszukiwaniu prawdy oraz powinność formowania człowieczeństwa powierzonych jego pieczy studentów. W każdym z tych obszarów zachodzi znaczna zbieżność stanowisk, wypracowywanych przecież niezależnie od siebie i w innym kontekście historycznym. Fakt ten można interpretować dwojako: po pierwsze, świadczy on o aktualności problemów, przed którymi stają środowiska uniwersyteckie, po drugie zaś ukazuje uniwersalność myślenia Karola Wojtyły, który w swoich rozważaniach wykracza poza aspekty specyficznie religijne i adresuje swój przekaz jako ogólnohumanistyczne przesłanie do ludzi tworzących uniwersytet.

This article is an attempt at synthetically juxtaposing those common threads of reflection on the university and its essence which are present in the works of both Karl Jaspers and Pope John Paul II. What is striking is the similarity of the problem of the university and the understanding of its very essence by both thinkers, regardless of the different eras in which they formulated their opinions and the differences in their philosophical positions. According to both thinkers, whether the idea of the university is implemented or not is connected to its approach to questions of truth, the universality of science, the formational role of the university, the vocation and ethos of the scholar, and the internal system of the university itself. Worthy of particular attention is the responsibility of scholars, their selflessness in the search for truth, and their duty to mould the humanity of those students who are entrusted into their care. In each of these areas there is a far-reaching convergence of positions, each developed independently and in different historical contexts. This fact can be interpreted in two ways: firstly, it shows the topicality of the problems facing universities, and secondly, it shows the universality of Karol Wojtyła’s thinking, who, in his deliberations, goes beyond specific religious aspects and addresses his message as a general humanistic message to all of those who constitute a university.