Mit „ciemnego” średniowiecza we współczesnym dyskursie społecznym

W refleksji na temat europejskiej tożsamości kulturowej odwołujemy się do trzech jej źródeł: filozofii greckiej, prawa rzymskiego i chrześcijaństwa. Jeśli chodzi o trzecie źródło — chrześcijaństwo, to stanowi ono serce kultury średniowiecznej, która tworzyła Europę opartą na ewangelicznych wartościach, takich jak: prawda, miłość, współczucie, pokora, równość, braterstwo, wolność, godność osoby ludzkiej. Mimo to epoka średniowieczna, jak żadna inna, jest ciągle deprecjonowana i ignorowana. Mit „ciemnego” średniowiecza, wylansowany w odrodzeniu, przekazywany i pogłębiany w kolejnych epokach, utrwalił się i zajął stałe miejsce w potocznej świadomości. Mediewiści stawiają sobie pytanie, dlaczego tak się dzieje. Ciągle słyszymy w powszechnym dyskursie epitet o „ciemnym” średniowieczu. Celem prezentowanych badań było określenie stanu wiedzy na temat kultury średniowiecznej, a także współczesnego postrzegania tejże epoki. Wyniki badań ankietowych, mających na celu zbadanie obecności mitu „ciemnego” średniowiecza w świadomości dzisiejszego społeczeństwa, mogą stanowić przyczynek do dalszych badań nad tym zjawiskiem. Doniosłość tej problematyki leży w tym, że odzwierciedla ona odniesienie współczesnego człowieka do wartości, jakie reprezentuje kultura średniowieczna.

In our reflection on Europe’s cultural identity, we will refer to its three sources: Greek philosophy, Roman law, and Christianity. The third source, Christianity, is considered to be the heart of medieval culture, which created Europe based on evangelical values such as truth, love, compassion, humility, equality, fraternity, freedom, and human dignity. Nevertheless, the medieval era is still being depreciated and ignored like no other. The myth of the “dark” Middle Ages, promoted in the Renaissance, passed on and deepened in subsequent eras, became permanent and has a lasting place in the common consciousness. Medievalists ask: “why is this happening?” In popular discourse, we constantly hear the epithet about the “dark” Middle Ages. The presented research aims to determine the state of knowledge about medieval culture as well as contemporary people’s perceptions of that era. The results of surveys aimed at examining the presence of the myth about the “dark” Middle Ages in the awareness of contemporary society may be a contribution to further research on this phenomenon. The importance of this problem lies in the fact that it reflects contemporary man’s relationship to the values represented by medieval culture.