Osioł w „Ucieczce do Egiptu”. Analiza wybranych przykładów malarstwa tablicowego pochodzących z Polski z 2. połowy XV i początków XVI wieku

Osioł pojawia się w scenach malarskich opartych zarówno na Starym, jak i Nowym Testamencie. Temat Ucieczki do Egiptu podejmowano na dwa sposoby. Według pierwszego ukazywano podróż Świętej Rodziny: zwierzę niesie na swym grzbiecie Maryję i Jezusa, krocząc tuż za św. Józefem, który niekiedy prowadzi osiołka za uzdę. Przedstawiono także moment postoju: mężczyzna sięga po owoc podany mu przez anioła, Matka Boża i Dzieciątko siedzą na grzbiecie zwierzęcia pochylającego, by zjeść trawę. Został uchwycony profil osiołka, w jego sierści można dostrzec różne tonacje szarej barwy. Anatomia zwykle jest poprawna, układ nóg obrazuje ruch. Uprząż otacza jego głowę. Osiołek nie nawiązuje relacji z pozostałymi postaciami, choć wie, kim jest Niemowlę. Zwierzę wyraża tu wiele pozytywnych cech — spokój, dumę, posłuszeństwo, mądrość.

The figure of the donkey appears in the painting scenes based on Old and New Testaments. The topic of the “Flight into Egypt” was taken in two ways. According to the first, the Holy Family’s travel was depicted, the animal carries Mary and Jesus, it steps behind saint Joseph who sometimes keeps the donkey on the bridle. The sojourn was also presented, man reaches for fruit which angel gives him. Mother of God and the Saviour sit on the doneky’s back. The animal is bowed and is going to eat the plants. The profile of the donkey is pictured, his hair have different grey tones: from light to dark. The anatomy is correct, setting of legs shows motion. The harness is on the animal’s head. The donkey doesn’t interface with Holy Family, but it knows who the Boy is. The animal expresses a lot of positive features—calm, pride, obedience and wisdom.