W poszukiwaniu wzorców i wyznaczników jakości życia osób z niepełnoprawnością intelektualną – Przegląd ujęć teoretycznych i wybranych badań empirycznych

W artykule zaprezentowane zostały teoretyczne ramy współczesnej koncepcji jakości życia osób z niepełnosprawnością intelektualną. Wielowymiarowość pojęcia jakość życia powoduje, że nie opracowano dotąd jednolitej, powszechnie akceptowanej, definicji, jednak wskazuje się na wspólne teoretyczne punkty odniesienia, którymi są: koncepcja dobrostanu, teoria potrzeb i koncepcja zadań rozwojowych. Badania nad jakością życia osób z niepełnosprawnością intelektualną doprowadziły do zidentyfikowania ośmiu kluczowych, wrażliwych kulturowo domen jakości życia, które wpisują się w trzy nadrzędne obszary jakości życia: niezależność, udział w życiu społecznym i dobrostan. Dla każdej domeny wyłonione zostały jej subiektywne wskaźniki. Model ten powinien być wykorzystywany w projektowaniu działań na rzecz poprawy jakości życia osób z niepełnosprawnością intelektualną na poziomie polityk publicznych oraz praktyk pomocowych i wspierających.

This article presents the theoretical framework of the current concept of the construct of quality of life as it pertains to persons with intellectual disabilities. The multidimensionality of the concept of quality of life causes that uniform, “generally accepted”, definition has not been developed. However, there are common theoretical reference points: the concept of well-being, theory of needs and theory of development tasks. Research on the quality of life of people with intellectual disabilities has identified eight key, cultural sensitive domains of quality of life. These domains are included in three overarching areas of quality of life: independence, participation in society and well-being. Its subjective indicators have been selected for each domain. This model should be used in designing activities to improve the quality of life of people with intellectual disabilities at the level of public policies as well as assistance and suport practices.