Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Tytuł pozycji:

Woźny sądowy: z badań nad organizacją sądów prawa polskiego w średniowieczu

Tytuł:
Woźny sądowy: z badań nad organizacją sądów prawa polskiego w średniowieczu
Autorzy:
Rymaszewski, Zygfryd
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/books/1623105.zip
https://bibliotekanauki.pl/books/1623105.pdf
https://bibliotekanauki.pl/books/1623105.mobi
https://bibliotekanauki.pl/books/1623105.epub
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne
Język:
polski
Prawa:
Wszystkie prawa zastrzeżone. Swoboda użytkownika ograniczona do ustawowego zakresu dozwolonego użytku
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Książka
  Przejdź do źródła  Link otwiera się w nowym oknie
Streszczenie Zygfryd Rymaszewski, Z badań nad organizacją sądów prawa polskiego w średniowieczu. Woźny sądowy Woźny sądowy w sądach prawa polskiego epoki średniowiecza, podobnie jak w innych państwach, odgrywał poważną rolę. Był wprawdzie najniższym funkcjonariuszem sądowym, jednak niezbędnym; pod jego nieobecność sądy nie funkcjonowały. Studia nad woźnym sądowym autor podzielił na dwie części. W części pierwszej, obecnie oddawanej do druku, zostały przedstawione następujące zagadnienia: podstawa źródłowa, geneza, terminologia, powoływanie na stanowisko, liczebność, organizacja, dochodowość, odpowiedzialność, ochrona prawno-karna, czyli główne kwestie quoad personam. Funkcje wykonywane przez woźnych zostaną omówione w części drugiej. W źródłach były w użyciu następujące terminy łacińskie: officialis, ministerialis, preco. Ten ostatni termin występuje przede wszystkim w źródłach mazowieckich. Terminy polskie są dwa - woźny, służebnik. Genezy woźnego nie da się źródłowo wyjaśnić. Wzmianki o nim pojawiają się z początkiem wieku XIII, czyli z początkiem epoki dokumentowej. Woźnych mianował monarcha, od pewnego, bliżej niedającego się ustalić czasu, także wojewodowie. Różnica między nimi polegała na zasięgu terytorialnym funkcjonowania: woźni królewscy, zwani generalnymi, generałami, funkcjonowali na obszarze całego państwa, woźni mianowani przez wojewodów, praktycznie na terenie sądu ziemskiego i grodzkiego. Woźny sądowy był jedynym urzędnikiem, który podlegał postrzyżynom. Miejscem jego pracy były sądy ziemskie i grodzkie. Wobec braku źródeł o udziale woźnych w sądach wojewodzińskich nic nie wiemy. W sądach było zazwyczaj kilku woźnych. Działali wyłącznie z polecenia sądu, do którego zainteresowani zwracali się z prośbą o przydzielenie woźnego. Woźni rekrutowali się głównie spośród plebejów, jedynie na Mazowszu spotyka się woźnych-szlachtę. Statuty Kazimierza Wielkiego przekazują jurysdykcję nad woźnymi wojewodom, w praktyce jednak odpowiadali oni przed sądami, w których wykonywali swoje funkcje. Przypadki oskarżeń woźnych o nadużycie są rzadkie. Statuty Kazimierza Wielkiego bardzo krytycznie oceniły działalność tych funkcjonariuszy. Jeśli nie była to figura retoryczna, mielibyśmy do czynienia z bardzo rzadkim przypadkiem wyjątkowej skuteczności norm prawa stanowionego, wydanych z myślą o położeniu kresu bezprawiu woźnych. O ochronie prawno-karnej woźnych źródła na ogół milczą. Tylko prawo mazowieckie przewidywało opłaty za zranienie i zabicie woźnego w tej samej wysokości co dla szlachty, choćby woźny był plebejem. O objęciu woźnego mirem brak informacji. Na tle ochrony prawno-karnej woźnego w innych systemach prawnych w Polsce funkcjonujących, mianowicie w prawie sasko-magdeburskim i prawie kościelnym, prawo polskie zapewniało woźnym sądowym znacznie słabszą ochronę. Summary Zygfryd Rymaszewski, From the Research on the Organisation of Polish Law Courts in the Middle Ages. Court Usher In medieval Polish law courts the court usher, similarly as it was the case in other states, played an important role. Even if he was the lowest ranked court officer, he was indispensable, as courts did not sit in his absence. The author divided his study on the court usher into two parts. In the first one, currently going to print, the following questions are being discussed: the source base, the origins, terminology, appointment to the position of usher, the number of ushers, organisation, profitability, responsibility and criminal-law protection - the principal quoad personam questions. The functions exercised by ushers will be discussed in the second part. The following Latin terms are used in the sources: officialis, ministerialis, preco. The last term occurs primarily in Mazovian sources. There are two Polish terms - wozny and służebnik. It is impossible to explain the origins of the court usher by means of the currently available sources. The first mentions of ushers appear at the beginning of the 13th century, which is the beginning of the age of documents. Ushers were appointed by the monarch, but at some point, impossible to determine precisely, also voivods started to appoint them. The principal difference between the two groups consisted in the territorial range of their office: the royal ushers called ”general ushers” operated in the entire area of the state, whereas ushers appointed by voivods were basically limited to land and city courts. The court usher was the only officer subject to the ritual of haircutting. He exercised his functions in land and city courts. Due to the lack of sources, we know nothing on the participation of ushers in voivod courts. At one court there were usually several ushers. They operated at the behest of the court, which was requested by parties to assign an usher. Ushers were recruited principally from commoners - only in Mazo- via do we encounter noble ushers. Although the Statutes of Casimir the Great delegated the jurisdiction of court ushers to voivods, in practice they were responsible before the courts where they exercised their functions. Cases where court ushers are accused of abuse are rare. The Statutes of Casimir the Great contain a very critical assessment of the activity of those officers. If it were not a mere rhetorical figure, this would constitute a very rare case of exceptional efficiency of statute law regulations destined to put a stop to the wrongdoings of ushers. The sources are generally silent regarding the criminal-law protection of ushers. Only in the Mazovian law was wounding or killing of an usher punished by a fine of the same amount as for nobles, even if the usher was a commoner. We have no information as to whether the ushers were protected by the court’s peace. In comparison with the other legal systems applicable in Poland (the Saxon-Magdeburg law and the canonical law), the protection of ushers was much weaker in the Polish law. Résumé Zygfryd Rymaszewski, De l’étude sur l’organisation des tribunaux du droit polonais au Moyen Âge. Huissier de justice A l’époque du Moyen Age, l’huissier de justice a joué un rôle important dans les tribunaux du droit polonais, ainsi que dans d’autres pays. Bien qu’il soit un fonctionnaire judiciaire de rang inférieur, il demeurait quand même indispensable parce qu’en son absence les tribunaux n’ont pas fonctionné. L’étude sur l’huissier de justice a été partagée par l’auteur en deux parties. Dans la première qui a été actuellement rendue à l’impression ont été présentés les questions suivantes : les sources, la genèse, la terminologie, la convocation au poste, le nombre, l’organisation, la rentabilité, la responsabilité, la protection juridique et pénale, c’est-à-dire les principales questions quoad personam. Les fonctions exercées par les huissiers de justice seront présentées dans la deuxième partie. Dans les sources ont été employées les termes latins suivants : officialis, ministerialis, preco. Ce dernier apparaît surtout dans les sources mazoviennes. Il existe deux termes polonais : l’huissier et le serviteur. La genèse de l’huissier ne peut pas être expliquée par les sources. Les mentions apparaissent déjà au début du XIIIème siècle, c’est-à-dire au début de l’époque documentaire. Les huissiers ont été nommés par le monarque et aussi par les voïvodes, à partir d’un certain temps, plus proche mais indéfinissable précisément. La différence entre eux reposait sur l’étendue territoriale de fonctionnement: les huissiers royaux, appelés généraux ont fonctionnés sur le territoire de tout le pays, les huissiers nommés par les voïvodes pratiquement sur le territoire du tribunal nobiliaire du district et du tribunal municipal. L’huissier de justice était le seul fonctionnaire qui était nommé suite à la cérémonie de coupure des cheveux. Son lieu de travail se partageait entre les tribunaux nobiliaires du district et les tribunaux municipaux. Faute de sources, nous ne savons rien sur la participation des huissiers dans les tribunaux de voïévodies. Dans les tribunaux il y avait d’habitude quelques huissiers. Ils agissaient seulement sur ordre du tribunal auquel les intéressés s’adressaient avec une demande de leurs attribuer un huissier. Les huissiers étaient recrutés principalement parmi les plébéiens et c’est uniquement en Mazovie que l’on pouvait rencontrer les huissiers de la noblesse. Les statuts de Casimir le Grand transmettaient la juridiction sur les huissiers aux voïvodes, bien que, en pratique, ils répondaient devant les tribunaux dans lesquels ils exerçaient leurs fonctions. Les cas d’accusation d’abus par les huissiers sont rares. Les statuts de Casimir le Grand ont évalué l’activité de ces fonctionnaires d’une manière très critique. Si ce n’était pas une figure rhétorique, nous aurions à faire avec un cas très rare d’efficacité des normes de la loi écrite, établies afin de mettre fin à l’anarchie des huissiers. En générale les sources sont muettes sur le sujet de la protection juridique et pénale des huissiers. Uniquement le droit mazovien prévoyait le paiement pour blessure ou mort d’un huissier d’un montant égal à celui prévu pour la noblesse, et ce, même si l’huissier était un plébéien. Il n’a pas d’informations si l’huissier jouissait du «mir» (respect, considération). Sur le fond de la protection judiciaire et pénale de l’huissier dans les autres systèmes juridiques qui fonctionnaient en Pologne, à savoir dans le droit saxon et le droit municipal de Magdebourg et dans le droit ecclésiastique, le droit polonais assurait aux huissiers une protection plus faible. Zusammenfassung Zygfryd Rymaszewski, Aus den Forschungen an der Organisation der Gerichte des polnischen Rechtes im Mittelalter. Der Gerichtsbote Der Gerichtsbote spielte in Gerichten des polnischen Rechtes der Epoche des Mittelalters, ähnlich wie in anderen Staaten, eine bedeutende Rolle. Zwar war er der Gerichtsfunktionär der niedrigsten Stufe, jedoch unentbehrlich, denn unter seiner Abwesenheit konnten die Gerichte gar nicht funktionieren. Der Verfasser hat seine Studien an Gerichtsbote in zwei Teile aufgeteilt. Im ersten Teil davon, der zur Zeit in den Druck übergeben wird, wurden nachstehende Fragen: die Quellengrundlage, die Genese, die Terminologie, die Berufung zu dieser Stelle, die Zahlmäßigkeit, die Organisation, die Rentabilität, die Verantwortlichkeit, der Rechts - Strafschutz, also hauptsächlich Fragen quoad personam dargestellt. Die von den Gerichtsboten ausgeübten Funktionen werden im zweiten Teil davon besprochen werden. In den Quellen waren nachstehende lateinische Begriffe: officialis, ministerialis, preco angewandt. Dieser letzte Begriff tritt vor allem in den masovischen Quellen auf. Es gibt zwei polnische Begriffe - woźny, służebnik. Eine Genese des Amtes „ wozny” - Gerichtsbote - lässt sich nach Quellen nicht erklären. Erwähnungen von ihm kommen mit dem Anfang des XIII. Jahrhunderts, mit dem Anfang der Dokumentepoche also, zum Vorschein. Gerichtsbote wurden von einem Monarchen, seit einer gewissen, näher nicht feststellbaren Zeit, auch von Wojewoden ernannt. Der Unterschied zwischen ihnen beruhte auf der territorialen Reichweite ihrer Funktionierung: königliche Gerichtsbote, generelle Gerichtsbote, Generäle genannt, übten seine Funktionen auf dem gesamten staatlichen Gebiet, dagegen ein von Wojewoden ernannter Gerichtsbote - praktisch auf dem Gebiet der Land- und Amtgerichte aus. Der Gerichtsbote war der einzige Beamte, welcher Haarschur unterlag. Sein Arbeitsort waren Land- und Amtsgerichte. In Hinblick auf ausbleibende Quellen von einer Beteiligung der Gerichtsbote in den Wojewodengerichten keine Kenntnis. An einem Gericht gab es gewöhnlich einige Gerichtsbote. Sie handelten ausschließlich auf Befehl des Gerichtes, die Interessenten wandten sich an das Gericht mit der Bitte, den Gerichtsbote zuzuteilen. Die Gerichtsbote stammten hauptsächlich aus Plebejern, lediglich auf Masovien sind unter den Gerichtsboten auch Adlige anzutreffen. Durch Statute von Kazimierz Wielki (Casimir der Große) wird die Jurisdiktion über den Gerichtsboten den Wojewoden überwiesen, in der Praxis waren diese jedoch vor den Gerichten, in welchen sie ihre Funktionen ausübten, verantwortlich. Fälle von Klagen wegen Missbrauch gegen die Gerichtsbote sind sehr selten. In den Statuten von Kazimierz Wielki wurde die Tätigkeit von diesen Funktionären sehr kritisch bewertet. Wenn das keine rhetorische Figur war, dann hätten wir mit einem sehr seltenen Fall einer außergewöhnlichen Wirksamkeit von Normen des beschlossenen Rechtes, die mit dem Ziel ausgegeben wurden, einer Widerrechtlichkeit der Gerichtsbote das Ende zu machen, zu tun. Von einem Rechts - Strafschutz der Gerichtsbote wird in den Quellen meistens still. Lediglich im masovischen Recht waren Gebühren für eine Verletzung und Mord eines Gerichtsbotes in der gleichen Flöhe wie für Adligen vorgesehen, wenn der Gerichtsbote auch ein Plebejer wäre. Über das Umfassen eines Gerichtsbotes mit dem Frieden bleiben uns Informationen aus. In Vergleich zu dem Rechts - Strafschutz des Gerichtsbotes in anderen in Polen funktionierenden Rechtssystemen, und zwar - in den Sächsich - Magdeburger und in dem Kirchenrechten, sicherte das polnische Recht den Gerichtsboten den bedeutend schwächeren Schutz. Изложение Зигфрид Рымашевский, «Об исследовании организации судов согласно польскому праву эпохи средневековья. Судебный пристав» Судебный пристав в судебном праве Польши эпохи средневековья, как и в других государствах, играл важную роль. Хотя он и являлся самым низким звеном в иерархии судебных чиновников, при этом был звеном необходимым настолько, что в его отсутствие суды не функционировали. Исследование чина судебного пристава автор разделил на две части. В первой части, которая в настоящее время передается в печать, была затронута следующая проблематика: основные источники, генезис, терминология, назначение на должность, численность, организация, рентовность, ответственность, уголовно-правовая защита, то есть, в основном, вопросы типа quoad personam. Функции, которые выполняли приставы, будут рассмотрены во второй части. Источники употребляли следующие латинские термины: officialis, ministerialis, preco. Последний термин появляется прежде всего в мазовецких источниках. Польских терминов имеется два - это пристав [Прим. переводчика: польское слово: woźny] и служащий. Установить генезис пристава из источников не представляется возможным. Упоминания о нем появляются в начале XIII века, то есть вместе с началом эпохи документов. Приставов назначал монарх, а с некоторого времени, которое точно установить невозможно, также воеводы. Разница между ними заключалась в территориальном диапазоне функционирования: королев ские приставы, именуемые генеральными, генералами, функционировали на территории всего государства, а приставы, назначенные воеводами, практически на территории земского и мирового судов. Судебный пристав был единственным чиновником, который подлежал обряду пострижения. Местом его работы были земские и мировые суды. В связи с отсутствием источников, нам ничего неизвестно об участии приставов в воеводских судах. В судах обычно было несколько приставов. Они действовали исключительно по приказу суда, в который заинтересованные обращались с просьбой о выделении пристава. Набор приставов происходил, в основном, из среды плебеев, и только в регионе Мазовии можно было встретить приставов из дворян. Свод законов Казимира Великого передает юрисдикцию над приставами воеводам, на практике, однако, они несли ответственность перед судами, в которых выполняли свои функции. Случаи обвинения приставов в злоупотреблениях были редки. Свод законов Казимира Великого весьма критически оценивал деятельность этих чиновников. Если это не была фигура риторическая, то мы бы столкнулись с очень редким случаем чрезвычайной эффективности норм законодательного права, установленных с мыслью о положении конца бесправию приставов. Об уголовно-правовой защите приставов источники, как правило, умалчивают. Только лишь мазовецкое право предусматривало взимание оплат за нанесение телесных повреждений и за убийство пристава, причем в том же самом размере, как за дворян, даже если вахтер был плебеем. О наличии у пристава статуса неприкосновенности сведений нет. На фоне уголовно-правовой защиты пристава в других правовых системах, фнкционирующих в Польше, а именно в магдебургском праве и костельном праве, польское право обеспечивало приставам суда гораздо более слабую защиту.

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies