Wkład Kościoła katolickiego w Republice Litewskiej (1918-1940) w narrację o tworzeniu nowoczesnej Litwy

Powstaniu państwa litewskiego i utrwaleniu niepodległości Republiki Litewskiej (1918-1940) towarzyszyło kształtowanie odpowiedniej pamięci zbiorowej i narracji historycznej. Kościół katolicki na Litwie był wówczas instytucją o dużym autorytecie, która wpływała na różne sfery życia wewnętrznego kraju, mogła więc też oddziaływać na pamięć zbiorową. W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy Kościół katolicki na Litwie w okresie międzywojennym dążył do świadomego kształtowania pamięci zbiorowej. Stwierdzono, że Episkopat Litwy nie przejawiał celowej chęci kształtowania pamięci zbiorowej, ponieważ nie miał jasnego i jednolitego poglądu na kulturę pamięci. Były też inne powody: początkowo utrudnienie stanowiły troski o utworzenie samodzielnej litewskiej prowincji kościelnej (1926), a od końca lat 20. XX wieku napięte stosunki Kościoła z władzami, które ograniczały społeczną aktywność katolików. Kościół świadomie nie kształtował własnej opowieści o powstaniu nowoczesnego państwa litewskiego i historii najnowszej Litwy. Zwracał się jednak do przeszłości, gdy broniąc swobody działania Kościoła katolickiego, chciał podkreślić jego rolę w tworzeniu niezależnego państwa litewskiego.

The establishment of the Lithuanian state and the consolidation of independence in the Republic of Lithuania (1918–1940) was accompanied by the construction of an appropriate collective memory and the accompanying historical narrative. The Catholic Church in Lithuania at that time was an authoritative institution that influenced various spheres of domestic life in the country; therefore, it could also influence the collective memory. This article attempts to answer whether the Catholic Church in Interwar Lithuania sought to form a collective memory. It is stated that the Lithuanian Episcopate did not demonstrate a purposeful desire to form a collective memory because it did not have a clear and unified approach to the culture of memory. There were other reasons: at first it was hindered by the worries of creating an independent ecclesiastical province of Lithuania, and from the end of the 1930s the Church’s relations with the government became strained, as the latter hindered the social activity of Catholic society. The Church did not specifically shape its own story about the creation of a modern Lithuanian state and the history of modern Lithuania. However, the Church turned to this past when, in defending the freedom of action of the Catholic Church, it wanted to emphasise the role of the Church in the creation of an independent state of Lithuania.