Angielska Kompania Wschodnia w handlu bałtyckim

Od XV stulecia stosunki handlowe Anglików z ziemiami nadbałtyckimi przybrały na sile i znaczeniu. Rynek bałtycki był ważnym odbiorcą angielskiego sukna, a jednocześnie zaopatrywał stocznie angielskie we wszystkie podstawowe surowce i półfabrykaty. Warto przypomnieć, że w drugiej połowie XVI w. surowce dla przemysłu okrętowego stanowiły od 1/2 do 3/4 angielskiego importu bałtyckiego, a wyroby tekstylne ponad 80% wartości angielskiego wywozu do krajów nadbałtyckich. Większość tych surowców była dostarczana przez gospodarkę państwa polsko-litewskiego, które do drugiej połowy XVII w. zachowało dominującą pozycję w wymianie handlowej Bałtyku z Zachodem. W bałtyckim handlu angielskim dominowały trzy porty: Elbląg, Gdańsk i Królewiec. Wiodąca pozycja Elbląga wynikała z faktu usytuowania w tym mieście angielskiej Kompanii Wschodniej. Po zawarciu rozejmu w Altmarku (1629 r.) Kompania Wschodnia znalazła się praktycznie bez rezydencji, gdyż jej pobyt w Elblągu stał się bezcelowy ze względu na ograniczenia nałożone przez Sejm Rzeczypospolitej na handel z portami znajdującymi się w rękach szwedzkich. Po likwidacji kantoru Kompanii Wschodniej w Elblągu bałtycki handel elbląski przejął Gdańsk, Królewiec i częściowo porty inflanckie. Od lat 80. XVII w. główny ciężar tego handlu przesunął się na porty szwedzkie. Angielski handel bałtycki odbywał się głównie za pośrednictwem portów wybrzeża wschodniego: Londynu, Hull i Newcastle.

In the 15th century the economic relations between England and the Baltic countries became more intensified. The Baltic market was an important receiver of English cloth, and – at the same time – supplied the English shipyards with all the basic raw materials and semi-finished products. It is worth reminding that in the mid-16th century raw materials for the shipbuilding industry accounted for 1/2 to 3/4 of the Baltic exports to England, and textile products accounted for 80% of the value of the English imports to the Baltic countries. Most of these raw materials were delivered by the economy of the Polish-Lithuanian state, which up to the middle of the 17th century kept the dominant position in the commercial exchange between the Baltic region and the West of Europe. The key role in the Baltic trade with England was played by three ports: Elbląg (Elbing), Gdańsk (Danzig) and Królewiec (Königsberg). The prominent role of Elbląg resulted from the fact that the Eastland Company had its headquarters there. After the truce in Altmark was signed (1629) the Eastland Company practically lost its headquarters as its stay in Elbląg became pointless because of the restrictions imposed by the Polish Sejm (Parliament) on the trade with the ports under the Swedish rule. After the liquidation of the Eastland Company’s office in Elbląg the port’s participation in the Baltic trade was taken over by Gdańsk, Królewiec and partly by the Livonian ports. Since the 1680s the Baltic trade concentrated in the Swedish ports. In England the ports that participated in the Baltic trade were mainly the ones from the Eastern coast: London, Hull and Newcastle.