Egzemplifikacja efektu inkumbenta w wyborach bezpośrednich kierowników gminnej egzekutywy w Polsce i jego strukturalne uwarunkowania

Artykuł przedstawia strukturalne uwarunkowania dominacji inkumbentów w wyborach bezpośrednich wójtów, burmistrzów i prezydentów miast w Polsce. Wśród tych uwarunkowań wskazać należy na pierwszoplanową rolę wyborców, u których poziom preferencji inkumbentów nieliniowo moderuje liczba ludności gminy. Liczba ludności gminy dookreśla także natężenie mierzalnych zmiennych charakteryzujących gminy, które zwrotnie moderują szanse reelekcji. W tym zakresie również skuteczność intencjonalnych aktywności inkumbentów, zmierzających do podniesienia swoich szans reelekcji, jest określana przez liczbę ludności gminy. Analiza stwierdza, że dominacja inkumbentów jest największa w najludniejszych ośrodkach, w których niwelacji ulega efekt „premii pierwszych” (sophomore surge), a przewaga wyborcza z kadencji na kadencję ulega kumulacji. W pozostałych gminach dominacja inkumbenta jest na ogół najwyższa przy drugim wyborze, a następnie nie wykazuje trendu wzrostowego. Ogólna tendencja odtwarzana w każdych wyborach bezpośrednich do tych stanowisk od 2006 roku nie ulega zmianom, rotacja rządzących w najmniejszym stopniu dotyka największych, a następnie najmniejszych ludnościowo gmin; najbardziej uderza w ośrodki od 20 do 100 tys. ludności.

The article presents structural determinants of dominance of incumbents in direct elections of rural commune heads and town mayors in Poland. One of the key determinants is the role of voters, whose level of preference for incumbents is moderated in a non-linear way by the number of commune inhabitants. The population of the commune also affects the intensity of measurable variables characterizing communes, which reciprocally moderate re-election probability. The effectiveness of incumbents’ intentional activities aimed to improve their chances for re-election is also dependent of the commune population. The analysis shows that the dominance of incumbents is the highest in most populated places, where the sophomore surge effect is reduced and the election advantage accumulates in each successive term. In the other communes, the dominance of incumbents is usually highest in the election for the second term, after which there is no upward trend any more. The general tendency occurring in each direct election for those offices has not changed since 2006; the rotation of authorities is the lowest in the most populated communes, medium in the least populated ones, and the highest in communes with the population of 20 thousand to 100 thousand.