‚Mit Haut und Haar‘ – Somatismen in der modernen Liebeslyrik

Obwohl eine beachtliche Anzahl von linguistischen Monographien und Aufsätzen zu somatischen Phraseologismen vorliegt, handelt es sich dabei hauptsächlich um vergleichende Textuntersuchungen zwischen zwei oder mehr Sprachen. Von Interesse ist jedoch auch, den eigentlichen Gebrauch, die Funktion und die Bedeutung dieser Somatismen in der mündlichen und schriftlichen Kommunikation zu analysieren. Beispielsweise spielen diese gefühlshaften Ausdrücke besonders in der Liebeslyrik schon seit Jahrhunderten eine erhebliche Rolle. Der Aufsatz zeigt an Hand von Gedichten von Autorinnen und Autoren wie etwa Erich Fried, Walter Helmut Fritz, Ulla Hahn, Heinz Kahlau oder Sarah Kirsch, dass emotionelle Empfindungen in der modernen Liebeslyrik durch körperbezogene Sprichwörter und Redensarten zum Ausdruck kommen. Es handelt sich in diesen Gedichten kaum um romantische Gefühlsoffenbarungen, sondern eher um realistische und ehrliche Aussagen über das Scheitern der Liebe, die Lieblosigkeit unter Menschen und die Frage, ob echte Liebe noch möglich ist.

Chociaż istnieje wiele lingwistycznych monografii i artykułów na temat frazeologicznych somatyzmów, to jednak są to najczęściej różnego rodzaju porównawcze analizy tekstowe między dwoma lub kilkoma językami. Interesująca jest tymczasem także analiza użycia somatyzmów, ich funkcji i ich znaczenia w komunikacji ustnej i pisemnej. I tak np. odgrywają one już od stuleci znaczącą rolę w liryce miłosnej. Artykuł ukazuje na podstawie wierszy takich autorek i autorów, jak choćby Erich Fried, Walter Helmut Fritz, Ulla Hahn, Heinz Kahlau czy też Sarah Kirsch, że we współczesnej liryce miłosnej odczucia emocjonalne wyrażane są za pomocą przysłów lub zwrotów odnoszących się do ciała. W wierszach tych nie chodzi o romantyczne wyznawanie uczuć, ale raczej o realistyczne i szczere wypowiedzi o niedanej miłości, o braku uczuć wśród ludzi, czy też o pytanie, czy prawdziwa miłość jest w ogóle możliwa.

Although there exists a considerable number of linguistic monographs and articles about somatic phraseologisms, they are primarily comparative textual analyses between two or more languages. It is, however, also of interest to analyze the actual use, function and meaning of these somatisms in oral and written communication. These emotional expressions have played a considerable role for centuries in love poetry. The article shows by way of poems by such authors as Erich Fried, Walter Helmut Fritz, Ulla Hahn, Heinz Kahlau or Sarah Kirsch, that emotional feelings are expressed through somatic proverbs and expressions in modern love poetry. These poems hardly deal with romantically expressed feelings but rather with realistic and honest expressions about failed love, the lovelessness among people and the question whether true love is still possible.