Eilhard Lubinus (1565–1621) i muza rzymska

Artykuł omawia naukowe zainteresowanie antyczną poezją rzymską, które Eilhard Lubinus ujawnił już jako świeżo upieczony magister, kiedy opracował i wydał (w 1595 r.) zbiór komentarzy do Satyr Persjusza, którego poezja uchodziła za tak niejasną i zawikłaną, że owa obscuritas [niejasność] czy też aenigmata Persiana [Persjuszowe zagadki] stały się przysłowiowe. W kolejnych latach uczony wziął na warsztat dzieła innych autorów starożytnego Rzymu – Horacego i Juwenalisa. Ten dobór nazwisk nie był przypadkowy: wszyscy trzej (Horacy, Juwenalis i Persjusz) byli satyrykami, a satyra jako gatunek poetycki była wynalazkiem rzymskim. W jednym ze swoich pism Lubinus przyznał zresztą otwarcie, że spośród wszystkich poetów antycznych ceni najwyżej właśnie satyryków – określił ich mianem „nauczycieli cnót i strażników obyczajów”,. Uczony pozostawił po sobie nie tylko edycje i komentarze do rzymskiej poezji antycznej, ale próbował swoich sił także jako autor łacińskich wierszy. Jako twórca działał na niwie, na której aktywni byli także inni wykształceni przedstawiciele społeczeństwa jego czasów. Była to przede wszystkim popularna ówcześnie poezja okolicznościowa, którą tworzył z racji pełnienia określonych funkcji zawodowych oraz na skutek powiązań towarzyskich: znamy jego wiersze na pogrzeby władców i przyjaciół, na uroczystości szkolne, śluby i awanse kolegów itd. Znamiennym obyczajem było także sytuowanie wierszy w ramie literacko-wydawniczej publikacji – Lubinus dodawał poetyckie dedykacje zarówno do własnych książek, jak i do dzieł osób, z którymi pozostawał w jakichś związkach zażyłości. Jako autor utworów okolicznościowych i wierszowanych dedykacji Lubius jednak poetą raczej bywał niż był, a jego dorobek poetycki nie zdobył znaczącego miejsca w literaturze.

The article presents the academic interest in the Roman ancient poetry, which Eilhard Lubinus revealed when he obtained the title of Master and edited (in 1595) a collection of commentaries to the Satires written by (Aulus) Persius (Flaccus), whose poetry was considered to be so unclear and sophisticated that obsuritas or aenigmata Persiana hadbecome proverbial. Later Lubinus analysed other authors from ancient Rome, Horaceand Juvenal. That choice of names was not accidental: all the three (Horace, Juvenal andPersius) had been satirists, and satire had been invented in ancient Rome. In one place Lubinus wrote explicitly that he most highly valued satirists of all the ancient poets; andhe called them ‘teachers of virtues and upholders of the customs’. Lubinus left not only editions of and commentaries on the Roman ancient poetry, but he also tried his hand atwriting Latin poetry. As an author he wrote what was popular at his time; it was, first of all, occasional poetry, which he wrote because of his professional functions and his positionin the society; we know the poems he wrote to commemorate the funerals of rulers and his friends, school ceremonies, weddings and promotions of his colleagues, etc. Itwas a custom of the time to place poems in the editorial frame of publications; Lubinus added poetic dedications to his own books and to the books written by the people he was somehow related to. Yet, Lubinus wrote occasional poems and dedications only sporadically and his achievements in that area are not impressive.