Inkunabuły dawnej biblioteki gimnazjalnej w Szczecinie − próba odtworzenia zasobu

W artykule omówiono losy piętnastowiecznego księgozbioru biblioteki Gimnazjum Mariackiego (Marienstiftsgymnasium) w Szczecinie do czasu jego rozproszenia. Szkoła funkcjonowała pod tą nazwą w latach 1869–1945, choć jej początek wiążę się z książęcym Pedagogium działającym od 1544 roku i zlokalizowanym w sąsiedztwie kościoła Mariackiego. Istniejąca od średniowiecza przykościelna libraria stała się w niedługim czasie od otwarcia szkoły, także jej biblioteką. Najwięcej informacji o zasobie dostarcza katalog systematyczny z 1780 roku, opracowany przez rektora i bibliotekarza ówczesnego Gimnazjum Akademickiego – Davida Friedricha Eberta. Kolejny, przygotowany przez profesora historii Johanna Jakoba Sella w 1816 roku, obejmował zbiory po połączeniu gimnazjum z liceum (1805 r.). W latach czterdziestych XIX wieku gotowy był sześciotomowy katalog, którego część dostępna jest w Archiwum Państwowym w Szczecinie. O zachowanych egzemplarzach informują opublikowane katalogi oraz zeszyty rejestracyjne IBP w Bibliotece Narodowej. W artykule zaprezentowano wykaz inkunabułów które u progu XX wieku znajdowały się w dawnej bibliotece gimnazjalnej oraz wskazano obecne miejsce ich przechowywania. Większość, z 50 zachowanych, znajduje się w Książnicy Pomorskiej w Szczecinie (24), pozostałe w bibliotekach uniwersyteckich w Poznaniu (11), Warszawie (6) i Toruniu (3), dwa w Bibliotece Narodowej, jeden w Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie oraz prawdopodobnie trzy w Staatsbibliothek w Berlinie. Odtworzony zbiór scharakteryzowano pod kątem tematycznym i typograficznym.

The article describes the fate of the 15 th century collection of books from the Library of the Marian Gymnasium (Marienstiftsgymnasium) in Szczecin until its dispersion. The school functioned under that name in the years 1869–1945, although its beginning is connected to the princely Gymnasium, active from 1544 and localized in the neighbourhood of the Marian Church. A church libraria, which existed since the Middle Ages, soon after opening the school became also its library. Most of the information of the collection is available from the 1780 systematic catalogue, compiled by the rector and librarian of the then Academic Gymnasium, David Friedrich Ebert. The next catalogue, prepared by Johann Jakob Sell in 1816, encompassed the collection after the merger of the Gymnasium and the Lyceum (1805). In the 1840s a six-volume catalogue was ready, now partially available in the State Archive in Szczecin. Information concerning the preserved exemplars is provided by the published catalogues and the IBP registers in the National Library of Poland. The article contains a list of incunables held in the early 20th century in the former Library of the Gymnasium and gives their present location. The majority of the 50 preserved exemplars are housed in Książnica Pomorska in Szczecin (24), the remaining ones in the university libraries in Poznań (11), Warsaw (6), and Toruń (3), two in the National Library of Poland, one in the Museum of Cieszyn Silesia in Cieszyn, and probably three in the Staatsbibliothek in Berlin. The restored collection was characterized thematically and typographically.