Analysis of the error caused by possible displacements of the reference axis used for the assessment of geometrical deviations of cylindrical machine elements

A comprehensive analysis of one component of total error occurring in the determination of geometrical deviations of machine elements set in V-blocks is presented. Analyzed is the error component arising due to possible displacement of the reference axis adopted for the assessment of geometrical deviations, reference axis position in particular. Changes in the position of that axis may result form displacements of measured roundness profile centres that define the reference line. The analysis also allowed to determine the relative error values of the determined deviation of axis position resulting from changes in reference axis position.

W artykule przedstawiona została analiza jednej ze składowych sumarycznego błędu wyznaczania odchyłek geometrycznych części maszyn bazowanych w pryzmach. Przedstawiona analiza jest częścią szeroko pojętej teoretycznej analizy błędów opracowanej metodyki pomiarów odchyłek geometrycznych zespołu powierzchni cylindrycznych elementów maszyn, które z uwagi na swoje duże gabaryty i masy bazowane są najczęściej w pryzmach. Analizowano składową błędu spowodowaną możliwością zmiany położenia osi odniesienia przyjętej do oceny odchyłek geometrycznych, w szczególności odchyłki położenia osi. Zmiany położenia tej osi wynikać mogą z przemieszczeń środków mierzonych zarysów okrągłości, w oparciu o które wyznaczana jest oś odniesienia. W wyniku przeprowadzonej analizy wyznaczone zostały wielkość pola i granice możliwych przemieszczeń punktu usytuowanego na zmieniającej swoje położenie osi odniesienia, w zależności od zmieniającego również swoje położenie punktu usytuowanego na osi rozpatrywanej powierzchni cylindrycznej. Wymienione punkty określają odległość odpowiadającą (zgodnie z przyjętym kryterium tworzenia elementów odniesienia i sposobem wyznaczania odchyłek geometrycznych) poszukiwanej odchyłce współosiowości. W oparciu o przeprowadzoną analizę określone zostały również wartości błędu względnego wyznaczanej odchyłki położenia osi, wynikającego ze zmian położenia osi odniesienia przyjętej do oceny odchyłek geometrycznych.