Msza h-moll BWV 232 Jana Sebastiana Bacha w świetle estetyki teologicznej Hansa Ursa von Balthasara

Hans Urs von Balthasar w pierwszej części swojego opus magnum przedstawia projekt estetyki teologicznej. W estetyce teologicznej doświadczenie sztuki staje się bramą do aktu religijnego oraz uwznioślającą drogą, prowadzącą do kontemplacji Boga, a określenie istoty człowieka jako bytu duchowego zwróconego ku Bogu posiada w tych rozważaniach głębokie znaczenie etyczne. Namysł H.U. von Balthasara nad religijnym wymiarem istoty sztuki kształtuje się w obrębie teologii, ale zarazem w opozycji do teologii estetycznej, która zostaje określona jako świeckie „estetyzowanie” Tajemnicy Objawienia. Szczególne miejsce w tej refleksji zajmuje sztuka muzyczna, dlatego analizie zostanie poddana – z perspektywy estetyki teologicznej, a nie wyłącznie filozoficznej, bądź muzykologicznej – Msza h-moll BWV 232 Jana Sebastiana Bacha, która stanowi emblematyczny przykład objawienia chwały (Herrlichkeit) Boga. Niniejszy artykuł wyznacza charakterystyczne rysy estetyki teologicznej, będącej swoistym rozwinięciem tradycyjnej estetyki filozoficznej za sprawą poszerzenia jej zakresu o wymiar relacji człowieka do Boga. 

Mass in B Minor BWV 232 by Johann Sebastian Bach in perspective of Hans Urs von Balthasar’s theological aesthetics. In the first part of his magnum opus Hans Urs von Balthasar presents his project of theological aesthetics where the experience of art becomes an entrance to a religious act and an ennobling way leading to the contemplation of God. Defining the essence of being human  as a spiritual being directed towards God bears a deep ethical meaning in this consideration. H.U. von Balthasar’s reflection over the religious dimension of the essence of art is shaped within theology but at the same time in the opposition to aesthetic theology which is described as ‘aesthetisation’ of the Mystery of Revelation. The art of music occupies a particular place in this reflection. For this reason Mass in B Minor  BWV 232 by Johann Sebastian Bach, which is an emblematic example of the revelation of the glory of the Lord (Herrlichkeit), will be analysed not only from the perspective of philosophical or musicological aesthetics, but also theological aesthetics. This article outlines characteristic features of theological aesthetics specifically developed from traditional philosophical aesthetics whose range was extended by the human being’s relation to God.