Międzynarodowe osiągnięcia polskiej urbanistyki

Nie jest łatwo ocenić, co z polskiej współczesnej urbanistycznej twórczości jest osiągnięciem na skalę międzynarodową. Potrzebne są tu kryteria oceny, ale nie będą one nigdy dostatecznie oczywiste i zaaprobowane przez wszystkich. Stąd lepszy jest po prostu przegląd dzieł, uważanych za polskie ikony urbanistyki i stwierdzenie, czy są znane zagranicą. Dla lepszej prezentacji można wprowadzić podział zgodny z definicją mówiącą, że urbanistyka to nauka i sztuka budowy miast. Tak więc w dziedzinie nauki osiągnięciem jest wprowadzenie do powszechnego stosowania analizy progowej przez B. Malisza i potem J. Kozłowskiego (1963). Jeśli chodzi o prace studialne z pogranicza nauki i projektowania, to bezsprzecznie wymienić trzeba projekt Warszawy Funkcjonalnej J.O. Chmielewskiego i Sz. Syrkusa (1933). Zauważeni laureaci konkursów urbanistycznych to J.M. Chmielewski, J. Kazubiński i K. Kuraś z zespołem, autorzy projektu miasta Espoo w Finlandii (1967) oraz K. Domaradzki, O. Dziekoński i Z. Garbowski z zespołem, autorzy przebudowy Nowego Belgradu w Jugosławii (1986). Do sukcesów można także zaliczyć pracę wielu polskich urbanistów w agendach ONZ i przy projektach choćby takich miast, jak Singapur (K. Olszewski), a także odbudowę Starego Miasta w Warszawie, uznaną przez Ch. Jencksa za jedno ze zresztą licznych źródeł postmodernizmu. Nie jest to wiele. Szczególnie żałować trzeba, że nie przebiły się do świadomości świata: teoria elementów kompozycji urbanistycznej K. Wejcherta, przedwojenna budowa Gdyni i Centralnego Okręgu Przemysłowego, powojenna akcja planów uproszczonych na Ziemiach Odzyskanych czy Linearny System Ciągły O. Hansena. Czy dziś mamy szanse wejścia do annałów urbanistyki światowej? Może to być trudne, zważywszy na fakt lekceważenia pracy urbanistów, najlepszych znawców urbanistyki jako nauki i sztuki budowy, przez tych wszystkich, którzy odpowiadają dziś za kształt polskiej przestrzeni.

It is not easy to judge, which contemporary Polish urbanist efforts are achievements of international stature. Necessary are assessment criteria, but these will never be sufficiently obvious and accepted by all. That is why it is better to present a simple review of works considered to be icons of Polish urban planning, with the annotation whether they are known abroad. For better presentation one can introduce a division in line with the definition that urban planning is the science and art of city building. And so, in the domain of science, it is an achievement to have introduced into general use threshold analysis as done by B. Malisz and later J. Kozłowski (1963). In respect of studies from the borderground of science and design, then indisputably one must mention the design of Functional Warsaw by J.O.Chmielewski and Sz.Syrkus (1933). Noticed laureates of urban planning competitions are J.M. Chmielewski, J. Kazubiński and K.Kuraś with their team, authors of the design for Espoo township, Finland (1967), and K. Domaradzki, O. Dziekoński and Z. Garbowski with team, authors of the reconstruction project for New Belgrade in Yugoslavia (1986). Among the successes can be counted the work of many Polish urban planners in UN bodies and with projects related to such cities as e.g. Singapore (K. Olszewski), or the rebuilding of the Old Town in Warsaw, acknowledged by Ch. Jencks to be one of the (many) sources of postmodernism. This is not much. One may particularly regret failure to bring to the world's notice of the theory of elements of urban composition by K. Wejchert, the pre-war development of Gdynia and the Central Industrial Zone, the post-war initiative of simplified planning on the Recovered Lands done under the direction of K. Wejchert and H. Adamczewska, and construction as of 1952 of the new town of Tychy in Silesia, designed by the same authors, or the Continuous Linear System of O. Hansen. Do we nowadays have the prospect of making the annals of urban planning in the world? This may prove difficult, considering the fact that urban planners are held in disregard, the best specialists in urban planning as a science and art of construction, by those who are today responsible for the shape of Polish space.