Wielkości i... metrologia

Prace terminologiczne w dziedzinie metrologii budzą szerokie zainteresowanie i liczba chętnych do uczestnictwa w nich jest duża. Wynika to zapewne z chęci uporządkowania pojęć i terminów, które występują w prowadzonych pracach oraz w literaturze - metrologia jest nauką obecną w bardzo licznych zastosowaniach praktycznych, a to sprzyja powstawaniu terminologii środowiskowych. Być może zachętą jest tu też czasem pozorna łatwość zagadnień terminologicznych - można ulec złudzeniu, że prace terminologiczne dotyczą w gruncie rzeczy słownictwa, a tutaj wszyscy chętni do zabrania głosu czują się jednakowo predestynowani. Bywa, niestety, że dyskusje terminologiczne nabierają cech płytkich sporów o znaczenie słów i sformułowań, w których pojawiają się argumenty pozamerytoryczne. Czasem też pojawia się postulat, że terminologia powinna być prosta i „zrozumiała dla praktyków”, a nawet, że niektóre terminy są tak proste i oczywiste, że sens prac terminologicznych jest w odniesieniu do nich wątpliwy. Celem niniejszego artykułu jest zwrócenie uwagi na złożoność jednego z podstawowych pojęć metrologii, jakim jest 'wielkość'. Pokazano zatem, jakie były początki procesu jego kształtowania się, aspekty, w jakich pojęcie to można rozważać, i jego uniwersalny charakter.

In the paper, various aspects are considered of the concept 'quantity'. Besides the concept 'measure' it is one of the fundamental notions in metrology. The earliest times of the art of measurement are recalled and it is quick development is mentioned. Described is the impact of the ancient science on the development of the theory of measurement. Way to the concept 'quantity' is shortly reviewed and its relation with the concept 'measure' is considered. Analogies between the quantities pertaining to different phenomena are reviewed.