Ogniem i mieczem Henryka Sienkiewicza jako prefiguracja fantasy słowiańskiej

Ogniem i mieczem wykazuje wiele cech typowych dla powieści fantasy i stanowi prefigurację nowoczesnej fantasy słowiańskiej. Sienkiewicz, posługując się stylizacją staropolską, eposową oraz romantyczną, odrzuca wszelkie formy nowoczesności. Autor kreuje dualistyczną wizję świata przedstawionego z wyraźnym podziałem na dobro (Rzeczpospolita) i zło (Ukraina). Przestrzeń zostaje wzbogacona elementami folklorystycznymi z licznymi odniesieniami do słowiańskich mitów, podań i legend o wampirach oraz upiorach. Pojawiające się zjawy w powieści sprawiają, że granica między światem realnym a magiczno-baśniowym się zaciera. Sienkiewicz tworzy drużynę rycerzy, którzy wyruszają na misję (motyw quest), aby przywrócić równowagę w świecie. W drużynie każdy z walczących odznacza się innymi umiejętnościami, każdemu z nich przypisany jest inny atrybut. Ich wędrówka ma wymiar prywatny (ocalenie Heleny) oraz patriotyczny (walka z Kozakami). Autor wprowadza przedmioty magiczne (m.in. pierścień, miecz Longinusa, poświęcona kula), których bohaterowie używają w walce z wrogiem. Istotną rolę w powieści odgrywa także bliski kontakt protagonistów z naturą, która zostaje w romantyczny sposób uduchowiona.

With Fire and Sword has many features of fantasy novels and it is a prefigured modern Slavic fantasy. Sienkiewicz, using Old Polish, epic and romantic styling, rejects all forms of modernity. The author creates a dualistic vision of the world presented with a clear division into good (Polish-Lithuanian Commonwealth [Rzeczpospolita]) and evil (Ukraine). The space is enriched with elements of folklore with numerous references to Slavic myths, stories and legends about vampires and ghosts. Ghosts appearing in the novel make the boundary between the real world and the magical fairy-tale blurred. Sienkiewicz creates a team of knights who embark on a mission (quest motif ), to restore balance to the world. The members of the team are characterized by different skills, each of which is assigned a different attribute. Their journey have both private (Helena’s rescue) and patriotic (a fight with Cossacks) dimensions. The author introduces the magical objects (such as a ring, Longinus’ sword, a holy ball), which the characters use in the fight against the enemy. An important role in the novel plays nature, which is spiritual in a romantic way.