Anticipatory breach of contract according to Article 4921 of the civil code

Polish legislator introduced a new provision to the Civil Code – Article 4921 of the CC, which is of key practical importance for the parties to mutual contracts as it regulates the consequences of the debtor’s refusal to fulfil the obligation, especially when it takes place before the time limit for the fulfilment of the obligation. In the doctrine it is called the anticipatory breach of contract and it also covers a situation when, because of reasons other than the debtor’s refusal to fulfil the obligation, it becomes clear that the obligation will not be fulfilled on time. The creditor then obtains the statutory right to withdraw from the contract. The article aims to analyse Article 4921 of the CC in order to establish the scope of its application and determine the premises and consequences of using the protection that the provision gives the creditor. It is about the establishment of the place of the new provision on the withdrawal from the contract in the statutory regulation of the consequences of the non-fulfilment of the obligation. The condition of exercising the entitlement is the debtor’s declaration of the refusal to fulfil the obligation expressed in a decisive, unconditional and unambiguous way. It is inadmissible to withdraw (cancel) the debtor’s declaration of refusal to fulfil the obligation in the future. If the creditor exercises his entitlement to withdraw from the contract in accordance with Arti cle 4921 of the CC, the mutual contract stops binding the parties. What also comes into existence is the duty to return what was obtained earlier and to compensate for the damage resulting from the non-fulfilment of the obligation.

Polski ustawodawca wprowadził do Kodeksu cywilnego nowy przepis art. 4921 k.c., o dużej doniosłości praktycznej dla kontrahentów umów wzajemnych, regulujący skutki odmowy dłużnika spełnienia świadczenia, zwłaszcza gdy ma ona miejsce jeszcze przed terminem wymagalności świadczenia. W doktrynie problem ten określany jest mianem nieuchronnego niewykonania zobowiązania (anticipatory breach of contract) i obejmuje także sytuację, gdy z innych powodów, niż odmowa spełnienia świadczenia przez dłużnika, stanie się oczywiste, że zobowiązanie w terminie nie zostanie wykonane. Wierzyciel uzyskuje ustawowe prawo do odstąpienia od umowy. Celem niniejszego opracowania jest analiza art. 4921 k.c., aby ustalić zakres jego zastosowania oraz określić przesłanki i konsekwencje skorzystania z ochrony, jakiej ten ADAM OLEJNICZAK – 86 – 2/2015 I US NOVUM przepis udziela wierzycielowi. Chodzi o ustalenie miejsca, jakie w kodeksowej regulacji skutków niewykonania zobowiązań zajmuje nowe, ustawowe prawo odstąpienia od umowy. Prawo to może być wykonywane bez potrzeby zagrożenia dłużnikowi odstąpieniem od umowy i bez konieczności wyznaczenia mu terminu dodatkowego na spełnienie świadczenia. Przesłanką skorzystania z tego uprawnienia jest wyrażenie przez dłużnika stanowczej, bezwarunkowej, jednoznacznej odmowy spełnienia świadczenia. Niedopuszczalne jest cofnięcie (odwołanie) przez dłużnika złożonej deklaracji o niespełnieniu w przyszłości świadczenia. Jeżeli wierzyciel skorzysta z uprawnienia do odstąpienia od umowy, przyznanego mu na podstawie art. 4921 k.c., to umowa wzajemna przestaje wiązać strony. Powstaje obowiązek zwrotu wcześniej dokonanych świadczeń oraz naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania.