Pozostawienie ciała obcego w ciele pacjenta podczas zabiegu z zakresu chirurgii jamy brzusznej – problem wciąż aktualny

Wstęp: Pozostawienie ciała obcego (ang. Retained Surgical Item – RSI) w trakcie zabiegów chirurgicznych jamy brzusznej i miednicy małej jest zjawiskiem stosunkowo częstym, niedoszacowanym, a niebezpiecznym dla zdrowia pacjenta i bezpieczeństwa prawnego personelu medycznego. Są to zdarzenia niepożądane, łatwe do uniknięcia przy zastosowaniu właściwych środków prewencji. Celem pracy jest zebranie danych epidemiologicznych, określenie czynników ryzyka, symptomatologii, skutków zdrowotnych oraz metod zapobiegania RSI. Materiał i metody: Analiza światowych publikacji naukowych w bazach: Pubmed, ClinicalKey, Google Scholar, ScienceDirect i Scopus związanych z tematyką RSI. Wyniki: Częstość incydentów RSI oscyluje w granicach 1–10/10000 zabiegów operacyjnych, co skutkuje przynajmniej 1 przypadkiem w przeciętnym, wielospecjalistycznym szpitalu w skali roku. Do najczęściej pozostawianych należą ciała obce miękkie – gaziki i chusty (90%). Do czynników ryzyka zalicza się m.in.: tryb nagły zabiegu operacyjnego, wysokie BMI pacjenta, znaczną utratę krwi w trakcie operacji, zaniedbania w przeliczaniu materiałów i narzędzi chirurgicznych. Przebieg pooperacyjny, choć w wielu przypadkach asymptomatyczny, może być powikłany stanem zapalnym, sepsą, krwawieniem, perforacją, prowadzić do konieczności reoperacji, a nawet w 2–4% przypadków zakończyć się śmiercią. Skuteczna diagnostyka to badania obrazowe. Wydolne metody zapobiegania RSI oparte są o listy kontrolne oraz systemy zliczające i monitorujące położenie materiału oraz narzędzi. Wnioski: Globalnie występujący problem RSI wymaga edukacji personelu bloku operacyjnego odnośnie czynników ryzyka, identyfikacji i eliminowania tego typu zdarzeń niepożądanych. Diagnostyka oparta o badania obrazowe powinna uwzględniać niespecyficzne dolegliwości wynikające z możliwego skąpoobjawowego przebiegu. RSI nie powinno być traktowane jako błąd medyczny. Zmiana sposobu postrzegania zjawiska ma za zadanie zredukować odpowiedzialność prawną personelu w przypadku pozostawienia ciała obcego. Pozostawienie ciała obcego w ciele pacjenta podczas zabiegu operacyjnego jest zjawiskiem powszechnie występującym i potencjalnie niebezpiecznym dla pacjenta, dlatego konieczna jest: edukacja na temat czynników ryzyka, sposobów zapobiegania oraz diagnostyki.