Przyczyny nieważności małżeństwa w prawie kanonicznym i przyczyny rozwodów w polskim prawie rodzinnym w świetle badań aktowych

The article presents issues pertaining to the grounds for a declaration of nullity under canon law in connection with grounds for granting a divorce under Family Law. A short theoretical description of this issue is supplemented with a list of grounds for a declaration of nullity determined by an ecclesiastical court along with reasons behind the breakdown of marriage determined by a common court if one were competent to rule in such a case. The aforementioned list has been prepared by the authors based on the research into Church proceedings files related to determining grounds for an annulment of marriage under canon law. In the last part of the article, the authors share a number of conclusions summing up the results of the research, which indicate, among other things, that the hearing of evidence in a church court is more thorough than the one conducted in a common court. The research reveals that in practice there are more types of grounds for declaring a breakdown of marriage than those listed in the catalogue of the Central Statistical Office. Common courts do not add any items do the catalogue and thus they do not extend the framework for the hearing of evidence in order to establish any other potential reasons or grounds.

Prezentowany artykuł dotyczy zagadnienia przyczyn stwierdzenia nieważności małżeństwa w prawie kanonicznym w powiązaniu z przyczynami rozwodów w prawie rodzinnym. Krótkie omówienie teoretyczne tej problematyki zostało uzupełnione o zestawienie przyczyn stwierdzenia nieważności małżeństwa, które ustalił sąd kościelny, z przyczynami rozkładu pożycia, które ustaliłby sąd rozwodowy, gdyby w danej sprawie orzekał. Omawiane zestawienie autorki sporządziły na podstawie przeprowadzonego badania akt spraw kościelnych dotyczących stwierdzenia nieważności małżeństwa w prawie kanonicznym. W końcowej części artykułu zawarto kilka refleksji podsumowujących rezultaty badania, z których m. in. wynika, że postępowanie dowodowe prowadzone w sądzie kościelnym jest bardziej wnikliwe niż w sądzie powszechnym. Badanie wykazało również, iż w praktyce występuje więcej przyczyn rozkładu pożycia niż tylko te wymienione w katalogu Głównego Urzędu Statystycznego. Sądy rozwodowe nie rozszerzają tego katalogu, a przez to nie poszerzają postępowania dowodowego celem ustalenia innych możliwych przyczyn.