Obywatelstwo UE: element tożsamości narodowej, europejskiej, czy jedynie dodatkowy status obywateli państw członkowskich?

The European Union citizenship is a concept on the borderline between the EU law and domestic laws. The Member States’ regulations decide about its subjective scope. The EU citizenship was originally supposed to be the source of integration processes legitimisation as well as a basic factor in the process of developing the citizens’ feeling of belonging to the European Union and possessing a real European identity. Therefore, it is a legal institution with multi-level construction and is based on the co-existence of national states’ identities (which are expressed, inter alia, in national citizenships) and the European identity. Respecting a national identity in case of Member States’ entitlement to naturalise or deprive a citizen of their national citizenship has limits indicated by the Member States’ obligation to respect the EU law. However, considerable weakening of the European citizenship as a carrier of the European identity has been observed recently. It can be especially well seen now, at the time of the European values crisis, which resulted in the negative outcome of the Brexit referendum.

Obywatelstwo UE jest instytucją pozostającą na styku prawa unijnego i prawa krajowego. O jej zakresie podmiotowym decydują przepisy państw członkowskich. Obywatelstwo unijne w pierwotnym założeniu miało być źródłem legitymacji procesów integracyjnych, a także podstawowym czynnikiem w procesie kształtowania wśród obywateli poczucia przynależności do Unii Europejskiej i posiadania prawdziwej tożsamości europejskiej. Jest to zatem instytucja prawna, która skonstruowana jest wielopoziomowo i opiera się na współistnieniu tożsamości narodowych państw (których wyrazem jest m.in. obywatelstwo krajowe) oraz tożsamości europejskiej. Poszanowanie tożsamości narodowej w przypadku uprawnień państw członkowskich dotyczących nadawania lub pozbawiania obywatelstwa krajowego ma granice wyznaczone przez obowiązek poszanowania przez państwa członkowskie prawa unijnego. Z kolei w ostatnim czasie można zaobserwować istotne osłabienie obywatelstwa unijnego jako nośnika tożsamości europejskiej, co szczególnie widoczne jest w dobie kryzysu wartości europejskich a czego wyrazem był negatywny wynik referendum brytyjskiego.