Modele selekcji deskryptorów osobowych w badaniach psycholeksykalnych −podejście klasyczne i nierestrykcyjne

Głównym celem niniejszego artykułu jest próba przedstawienia dwóch podejść do problemu selekcji deskryptorów osobowych w badaniach psycholeksykalnych: podejścia klasycznego, restrykcyjnego oraz powstałego na bazie jego krytyki podejścia nierestrykcyjnego. Podstawową cechą różnicującą oba modele jest zakres materiału słownego uwzględnianego w trakcie analiz leksykalnych. W klasycznym modelu analiz liczba deskryptorów osobowych jest zawężana do słów opisujących wyłącznie stałe dyspozycje. Zwolennicy podejścia nierestrykcyjnego, odwołując się do podstawowych założeń badań leksykalnych, postulują prowadzenie analiz z zastosowaniem pełnego spectrum deskryptorów osobowych, bez pomijania żadnej kategorii leksykalnej. Niniejszy artykuł przedstawia wady i zalety obu podejść oraz ogólne omówienie wyników badań uzyskanych w każdym z nich.

The main purpose of this article is to outline two models of selection of personal descriptors in psycholexical studies: the classic (restrictive) and the nonrestrictive approach. The basic distinguishing feature of both models is the range of word material taken into account during lexical analyzes. In the classic model of analysis, the number of personal descriptors is narrowed down to words that describe only stable dispositions. The unrestricted approach, referring to the basic assumptions of lexical research, postulate the using of a full spectrum of personality descriptors without omitting any lexical category. This article presents the advantages and disadvantages of both approaches and a general discussion of the results of the research in each of them.