N,N-Dimetyloformamid (DMF) jest bezbarwną, higroskopijną cieczą o słabym zapachu amin. Stosowany jest głównie jako rozpuszczalnik cieczy i gazów w syntezie organicznej oraz w petrochemii. Używa się go także jako rozpuszczalnika tuszu do drukarek, klejów oraz lakierów
poliuretanowych stosowanych do wytwarzania sztucznej skóry. N,N-Dimetyloformamid jest wykorzystywany w procesie produkcji polimerów winylowych i akrylowych nisko- i wysokocząsteczkowych folii, włókien oraz powłok. W Polsce w 2007 r. na działanie
N,N-dimetyloformamidu o stężeniu powyżej 10 mg/m3 (NDS) było narażonych 20 pracowników. Głównymi drogami narażenia na N,N-dimetyloformamid w warunkach pracy zawodowej są
układ oddechowy i skóra. N,N-dimetyloformamid w 90% jest wchłaniany z dróg oddechowych. Współczynnik wchłaniania N,N-dimetyloformamidu po nałożeniu substancji w postaci ciekłej na
skórę wynosi 9 mg/m2/h. Związek ten powoduje zmiany układowe w wyniku narażenia dermalnego (zaburzenia funkcji wątroby). Zaobserwowano również u ludzi subiektywne objawy działania drażniącego N,N-dimetyloformamidu (podrażnienie oczu oraz górnych dróg oddechowych). Charakterystycznym skutkiem działania N,N-dimetyloformamidu na ludzi jest nietolerancja alkoholu charakteryzująca się zaczerwienieniem twarzy, zawrotami głowy,
nudnościami oraz uciskiem w klatce piersiowej. W badaniach prowadzonych na zwierzętach doświadczalnych N,N-dimetyloformamid wykazywał słabe działanie drażniące na skórę, działanie drażniące na oczy oraz działanie hepatotoksyczne. Związek nie wykazywał działania uczulającego. N,N-Dimetyloformamid ma właściwości embriotoksyczne oraz teratogenne po podaniu drogą inhalacyjną, dermalną oraz pokarmową. W licznych testach wykonywanych w warunkach in vitro i in vivo wykazano brak działania genotoksycznego dimetyloformamidu. N,N-Dimetyloformamid został zaklasyfikowany przez IARC do grupy trzeciej (brak podstaw do klasyfikacji substancji jako rakotwórcza dla ludzi). Za efekt krytyczny działania N,N-dimetyloformamidu przyjęto działanie toksyczne związku na wątrobę. Za podstawę do wyliczenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) przyjęto wyniki badania na szczurach narażanych inhalacyjnie na działanie N,N-dimetyloformamidu o stężeniach: 0; 75; 300 lub 1200 mg/m3 przez 2 lata. Za wartość NOAEL związku przyjęto stężenie 75 mg/m3 i przy zastosowaniu odpowiednich współczynników niepewności otrzymano wartość 12,5 mg/m3. Zaproponowano przyjęcie wartości NDS N,N-dimetyloformamidu na poziomie zaproponowanym przez SCOEL, tj. 15 mg/m3 oraz ustalenie ze względu na działanie drażniące związku, wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) na poziomie 30 mg/m3. Ze względu na znaczne wchłanianie N,N-dimetyloformamidu przez skórę monitorowanie stężeń związku w powietrzu na stanowiskach pracy nie jest wystarczające do zapewnienia bezpiecznych warunków pracy. Wymagany jest również monitoring biologiczny. Na podstawie wyników badań pracowników narażonych na N,N-dimetyloformamid obliczono średnią wartość stężenia N-metyloformamidu w moczu odpowiadającą wartości NDS N,N-dimetyloformamidu. Proponowana wartość dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB) wynosi 15 mg N-metyloformamidu/ 1 moczu. N,N-Dimetyloformamid oznakowano literami: „Sk” (substancja wchłania się przez skórę), „Ft” (substancja działająca toksycznie na płód) oraz „I” (substancja o działaniu drażniącym).
N,N-Dimethylformamide (DMF) is a colorless, hygroscopic liquid with a faint ammonia-like odor. It is predominately used as a solvent for liquids and gases in synthesis of fine chemicals,
polyacrylonitrile fibre and in petrochemical industry. N,N-Dimethylformamide is also employed as a solvent in adhesives, printing inks and polyurethane coatings to artificial leather production. In Poland 20 workers were exposed to N,N-dimethylformamide in concentration above 10 mg/m3
(MAK) in 2007. Respiratory tract and skin are the major routes of occupational exposure to N,N- dimethylformamide. The uptake from the respiratory tract was 90%. Percutaneous absorption of
N,N-dimethylformamide can occur. The absorption rate is 9 mg/cm2/h following dermal application of liquid substance. Systemic effects were observed after dermal exposure to N,N-dimethylformamide (liver failure). Subjective responses to N,N-dimethylformamide including eyes and upper respiratory tract irritation were observed in humans. Alcohol intolerance is a
characteristic effect following exposure to this substance. Symptoms may include a sudden facial flush, tightness of the chest, dizziness and nausea. A slight to moderate skin and eye irritation and hepatotoxicity of N,N-dimethylformamide occured in animals studies. N,N-Dimethylformamide indicated no sensitization potential. Developmental toxicity and teratogenicity occurred in rats and rabbits in inhalation, oral or dermal administration studies and in mice following oral administration. N,N-Dimethylformamide did not show genotoxic potential in various test systems in vivo and in vitro. N,N-dimethylformamide is not classifiable as to its carcinogenicity to humans Group 3) according to The International Agency for Research on Cancer (IARC). Hepatotoxicity was assumed as a critical effect. In setting the exposure limit, the result of 2 years inhalation study in rats were considered. Based on NOAEL value of 75 mg/m3 and an appropriate uncertainty factors, a MAC value has been calculated at 12,5 mg/m3. A MAC value fo N,Ndimethylformamide was proposed to be established at the same level as OEL recommended by
SCOEL, it means 15 mg/m3. STEL value was set at 30 mg/m3 considering irritation potential. Biological monitoring is highly recommended because of extensive dermal absorption. BEI was set at 15 mg N-methylformamide/l urine. Considering evidence on skin absorption additional determination with Sk letters was proposed. With regard to and fetotoxic effects of formamide in
laboratory animals an Ft notation was considered. Considering irritation potential determination with I letter was proposed.
