The article is aimed at presenting the selection process of candidates for MPs before the elections to the PRL Sejm of 1957. The analysis has been performed predominantly on the basis of numerous archival sources and the existing literature. The transformations of 1956 in Poland fostered the opportunity to reassign the Parliament the role it deserved, an aspect universally considered to be important in the process of liberalization of the political and government system. The coming election, based on the changed Electoral Law, were to open the path to the Sejm not only to persons nominated by the Party, but also to the representatives of circles less associated with the authorities. The United People’s Party (ZSL) and the Alliance of Democrats (SD) also wanted to benefit from the circumstances, as they strove to widen the margin of their independence from the weakened PZPR. Meanwhile, the new Party leadership under Gomułka, aimed at restoring political balance, strove to maintain domination over the choice and selection of the contenders for the seats in the Sejm. Hence, they made efforts which, for the price of minor compromises, ensured that the PZPR played a decisive role in the final approval of candidate slates. The regulations introduced by the authorities, stipulated not only the procedure and mode of submitting candidates, but also the division of seats in the future Sejm, and imposed the so-called central candidates upon many districts. This, however could not quell thousands of initiatives throughout the country aimed at obtaining the desired representative in the Parliament. In this context, the activity by a large portion of the PRL citizens constituted not a mere result of the atmosphere of the ‘political thaw’, but rather a form of acting out the repressive realities of the preceding period, and the emerging social antagonisms. What lied at the root of those was oftentimes genuine care about the interests of all the various milieux, local communities, professional groups, organizations to a greater or lesser extent associated with authorities, as well as ethnic minorities. And even though spontaneously submitted candidacies, usually put forth during pre-election meetings, were doomed to fail, it nevertheless served as a proof that people had high hopes for the election and continued democratization of political relations.
Celem artykułu jest przedstawienie procesu wyłaniania kandydatów na posłów przed wyborami do Sejmu PRL z 1957 r. Analizy dokonano głównie na podstawie licznych źródeł archiwalnych oraz dotychczasowej literatury. Przemiany 1956 r. w Polsce stworzyły możliwości przywrócenia należnej roli parlamentowi, co powszechnie traktowano jako ważny element liberalizacji ustroju i systemu władzy. Nadchodzące wybory, oparte na zmienionej ordynacji, miały otwierać drogę do Sejmu już nie tylko partyjnym nominatom, ale także dać szansę reprezentantom środowisk mniej powiązanych z władzą. Sytuację taką planowały też wykorzystać Zjednoczone Stronnictwo Ludowe i Stronnictwo Demokratyczne, dążące do poszerzenia marginesu swojej niezależności wobec osłabionej PZPR. Tymczasem nowa ekipa przywódcza na czele z Gomułką, zorientowana na przywrócenie politycznej stabilizacji, zamierzała utrzymać hegemonię w doborze i selekcji pretendentów do ław poselskich. Podjęła więc działania, które, za cenę pewnych ustępstw, zapewniły PZPR decydującą rolę w ostatecznym zatwierdzaniu list kandydatów. Wprowadzone przez władze regulacje dotyczyły nie tylko sposobu i trybu zgłaszania kandydatur, ale ustalały też z góry podział miejsc w przyszłym Sejmie oraz narzucały w wielu okręgach tzw. kandydatury centralne. Nie zdołało to jednak stłumić tysięcy inicjatyw w całym kraju, których celem stało się posiadanie własnego przedstawiciela w parlamencie. W tym kontekście aktywność sporej części obywateli PRL była nie tylko skutkiem odwilżowego klimatu, formą odreagowania represywnej rzeczywistości poprzedniego okresu, czy też ujawniających się antagonizmów społecznych. U jej podłoża tkwiła często rzeczywista troska o interesy poszczególnych środowisk, społeczności lokalnych, grup zawodowych, organizacji mniej lub bardziej powiązanych z władzą oraz mniejszości narodowych. I choć spontaniczne wysuwanie kandydatów, odbywające się najczęściej w trakcie zebrań wyborczych, było z góry skazane na niepowodzenie, to jednak dowodziło, że z wyborami wiązano generalnie duże nadzieje na dalszą demokratyzację stosunków politycznych.
