Why wear a prosthetics when you could become a superhero instead? Dzieci, protezy i kilka uwag o tym, jak słownik krytycznych studiów nad niepełnosprawnością może wzbogacić język nowych studiów nad dzieciństwem

Artykuł stanowi propozycję przyjrzenia się interpretacyjnemu potencjałowi pojęć ze słownika krytycznych studiów nad niepełnosprawnością (prosthetic power, visual activism) jako narzędzi analizy doświadczeń niepełnosprawnych dzieci prowadzonej w ramach nowych studiów nad dzieciństwem. W polu studiów nad niepełnosprawnością analizy dzieci i ich (niepełnosprawnego) dzieciństwa wciąż pozostają w mniejszości, podobnie jak w polu nowych studiów nad dzieciństwem niepełnosprawność wciąż nie zyskała takiej widoczności, jak płeć, klasa czy rasa. Wychodząc od opisu przykładów projektów dziecięcych protez 3D redefiniujących sztuczną kończynę odpowiednio jako pretekst do zabawy z innymi dziećmi, atrybut superbohatera i pole sprawstwa rozumianego jako współprojektowanie (siebie), poszukuję w nich nawiązań do wątków teoretycznych i interpretacyjnych obecnych w polu współczesnych, krytycznych studiów nad niepełnosprawnością, a następnie odnoszę je do perspektywy nowych studiów nad dzieciństwem, pokazując – na przykładzie disabled children’s childhood studies – jaka rama analizy niepełnosprawnych dzieci może powstać na bazie imperatywów krytycznych studiów nad niepełnosprawnością i nowych studiów nad dzieciństwem.

The article aims at revealing the potential of critical disability studies’ concepts (prosthetic power, visual activism) as tools in the analysis of disabled children’s experiences within the new childhood studies paradigm. In disability studies, the childhoods of disabled children are still marginalized, and similarly—in childhood studies, there is still not enough space for analyzing disability as social marker (compared to gender, race, and class). I start with three examples of 3D children’s prosthetics projects that serve as starting points for redefining what an artificial limb can become—a platform of play shared with others, a superhero’s attribute, and a tool for agency in co-designing (oneself)—to find how they resonate with theoretical and interpretative endeavors of critical disability studies. I then attempt to set them against the premises of new childhood studies and see—taking as an example disabled children’s childhood studies—what can possibly emerge at the crossroads.