Od redaktorów: Analiza dyskursu a prawda o dyskursie

Celem artykułu jest wprowadzenie w tematykę numeru poświęconego interdyscyplinarnym badaniom dyskursu. Redaktorzy tomu umiejscawiają tytułową problematykę w kontekście wyzwań, jakie w XXI wieku stoją przed analizą dyskursu jako perspektywą badawczą. Po pierwsze, chodzi o wyeksplikowanie poznawczego celu analizy, związanego z odsłanianiem mechanizmów forsowania różnych i konstruowanych dyskursywnie faktów oraz prawd moralnych. Po drugie, dylematem zarówno ideologicznym, jak i metodologicznym jest opowiedzenie się badaczy i badaczek dyskursu za analizą neutralną wobec swojego przedmiotu lub zaangażowaną w projekt zmiany rzeczywistości komunikacyjnej i społecznej. Po trzecie, wyzwaniem jest wybór między dyscyplinarnie jednorodnym a różnorodnym postępowaniem badawczym i wykorzystanie tego drugiego do wzmacniania wrażliwości krytycznej w badaniach dyskursu. W końcowej części artykułu prezentowane są teksty zebrane w tym tomie i ich główne przesłanki metodologiczne.

The paper aims at introducing this special issue on interdisciplinary discourse studies. The editors of the volume locate the titular problem in the context of challenges that discourse analysis has to face as a research perspective in the 21st century. Firstly, it is about explicating an analysis’ heuristic goal, which is connected with the unveiling of the mechanisms that serve to force heterogenous and discursively constructed facts and moral truths. Secondly, there is a dilemma – both ideological and methodological – as to whether discourse researchers should orient themselves towards a neutral analysis, or if they should undertake engaged research projects aiming at social and communicational change. Thirdly, another challenge concerns a choice between disciplinarily homogeneous and heterogeneous research conduct, and using the latter to reinforce critical responsiveness in discourse studies. In the final part of this paper, the authors present articles published in the volume herein as well as their central methodological premises.