An Unknown Census of the Population of Przemyśl from mid-1918

The main source for this article is a population census carried out in Przemyśl in 1918, previously unused in any scientific research. Using a survey method, it encompassed single households; only some of the material exists to this day, a larger part stored in the Sanok Archive, and a smaller in the National Archive in Przemyśl. The census combined the elements of the earlier “State of Souls” (status animarum) in relation to households and the more modern type of Austrian survey to which new categories were added; its original form enables new methods for analyzing the local population of that area. The circumstances in which the census was carried out are unknown; we can assume that it was conducted by the local magistrate, due to food shortages and mass migration of the population (including the military) to the city. The surviving 1,163 cards enable us to pinpoint personal data from the respondents, such as sex, age, religion and nationality, place of birth and address, and in some cases social status and profession.

Podstawę źródłową artykułu stanowi niewykorzystany dotąd w badaniach naukowych spis mieszkańców Przemyśla z połowy roku 1918. Przeprowadzony metodą ankiet (kwestionariuszy) spisowych, obejmujących pojedyncze gospodarstwa rodzinne, zachował się tylko w części; większej – w zasobach oddziału sanockiego Archiwum Państwowego w Rzeszowie, mniejszej – w zbiorach Archiwum Państwowego w Przemyślu, do którego kiedyś przynależał. Łączy on w sobie procedury austriackich konskrypcji ludności, uzupełnionych jednak o zupełnie nowe kategorie statystyczne, a jego oryginalna forma redakcyjna stwarza dodatkowe możliwości analizy lokalnej społeczności. Nieznane są jeszcze okoliczności przeprowadzenia spisu, można jedynie przypuszczać że wykonano go na zlecenie ówczesnego magistratu, ze względu na katastrofalną sytuację mieszkaniową i napływ w tym okresie dużej liczby osób do miasta, w tym wojskowych. Zachowana część kart spisowych w liczbie 1163 pozwala na imienne wskazanie osób przebywających ówcześnie w Przemyślu, określenie ich płci, ustalenie wieku, przynależności religijnej i narodowościowej, miejsca pochodzenia i zamieszkania oraz w niektórych przypadkach statusu społecznego i wykonywanej profesji.