Rola i miejsce akredytacji i certyfikacji w ocenie oraz doskonaleniu jakości kształcenia w polskim szkolnictwie wyższym

Jakość kształcenia stanowi przedmiot szczególnej troski w polskim szkolnictwie wyższym. Starania o zapewnienie jakości są wynikiem wielu zmian, jakie nastąpiły w tym szkolnictwie od początku lat dziewięćdziesiątych, a przyjmują charakter określonych działań potwierdzających spełnienie konkretnych wymagań jakościowych. Najpowszechniejszym narzędziem utożsamianym z procesem doskonalenia jakości kształcenia w polskich szkołach wyższych jest akredytacja. Z jednej strony jest ona związana z inicjatywą środowiska akademickiego poprzez działalność środowiskowych jednostek akredytujących, z drugiej - z obowiązkiem wynikającym z ostatnich uregulowań prawnych, a przejawiających się w powołaniu Państwowej Komisji Akredytacyjnej. Innym rozwiązaniem - do tej pory charakterystycznym dla praktyki gospodarczej, a proponującym konkretne założenia związane z doskonaleniem procesów i troską o jakość w organizacji - jest system zarządzania jakością zgodny z wymaganiami ISO 9001. Ostatnia nowelizacja tego międzynarodowego standardu pozwala na swobodniejszą adaptację zawartych w nim rozwiązań do organizacji o odmiennej specyfice. W artykule przedstawiono podobieństwa i różnice w traktowaniu jakości przez pryzmat procedury akredytacyjnej i certyfikacyjnej na zgodność z wymaganiami ISO 9001 oraz możliwości komplementarnego wykorzystania wymienionych narzędzi w procesie doskonalenia jakości kształcenia w polskich szkołach wyższych. W rozważaniach na temat akredytacji i certyfikacji uwzględniono następujące aspekty: a) porównanie procedury akredytacyjnej z procesem certyfikacyjnym na zgodność z międzynarodową normą dotyczącą zarządzania jakością ISO 9001; b) zilustrowanie mechanizmu doskonalenia jakości kształcenia w świetle procedury akredytacyjnej i certyfikacyjnej; c) przedstawienie standardów akredytacyjnych w świetle zarządzania procesowego.

The quality of teaching is a subject of particular concern in Polish higher education. Efforts to ensure quality are the result of many changes that have occurred in higher education since the beginning of the nineties, and take the form of specific actions which confirm the fulfilment of concrete quality criteria. The tool mist often associated with the process of improving the quality of education is accreditation. On the one hand, this involves initiative by the academic community expressed in the work of local accreditation bodies, and on the other hand it implies a duty that stems from the latest legal regulation and is expressed in the creation of the State Accreditation Board. An other solution-typical in economic practice until now, and calling for certain activity for the sake of improving processes and a concern for the quality of organisation - is the ISO 9001 quality control system. The latest revision of this international standard permits a more flexible adaptation of its Solutions to organisations possessing varying characteristics. The article displays similarities and differences in the perception of quality in the light of accreditation and certification procedures in conformity with ISO 9001 and the possibilities of a complementary use of these tools in the process of improving the quality of teaching in Polish higher education institutions. The following aspects have been taken into account in thoughts on accreditation and certification: (i) a comparison of the accreditation process with certification in compliance with ISO 9001; (ii) an illustration of the mechanism of improving the quality of education in the light of accreditation and certification procedure; (iii) an illustration of accreditation standards in the light of process management.