Jak „działa” wiersz? O składni zdania awangardowego

Pytanie, jakie chciałam w moich wersyfikacyjnych rozważaniach postawić, w punkcie wyjścia dotyczy nie tylko i nie tyle składni zdania awangardowego. Zasadza się ono raczej na próbie zmierzenia się z płaskością kartki papieru – z czym powiązana byłaby intuicja możliwej przestrzenności i ruchomości układów składniowych – której próbowali dopracować się awangardziści, stawiając wobec swoich wierszy postulaty „budowy”. Taką możliwość stworzyć może retoryka, jeżeli retoryczne przesłanki kompozycji dzieła (chcę je rozumieć raczej jako „działanie”), wykorzystane zostaną nie tyle jako narzędzia opisujące stylistyczne aspekty tekstu, ale jako systemat twórczych dyspozycji, powiązanych z odbiorem, traktowanym w kategoriach actio – wykonywania tekstu artystycznego. Tekst poetycki w takim ujęciu byłby „notacją” – na podobieństwo zapisu nutowego w muzyce – jego „wykonanie” polegałoby zaś na „mimetycznym” powtórzeniu czynności twórczych autora.

The question I wish to pose through my remarks on versification is not limited to the syntax of the avant-garde sentence. It is rooted, rather, in an attempt to reckon with the flat nature of the sheet of paper, and the spatial and dynamic possibilities it implies. The artists of the Polish Avant Garde attempted to refine this, identifying their poems as “constructions”. Rhetoric allows us to hone this possibility, if its premises for the composition of a work (which I prefer to define as an “action”) are mobilised not only as tools for describing the stylistic aspects of a text, but as a system of creative cues that engage the reader. This process is understood as actio – the implementation of the artistic text. In this approach, the poetic text becomes a “notation”, not unlike the sequence of notes documented in music, while its “implementation” consists of the “mimetic” repetition of the author’s creative actions.