Ponowoczesne społeczeństwo wiedzy - kilka uwag porządkujących

Przełom roku 1989 postawił nowe wyzwania przed polskim szkolnictwem wszystkich stopni oraz przed polityką edukacyjną i naukową państwa. Transformacja polityczna (odnowienie instytucji i procedur demokratycznych oraz zainicjowanie procesu tworzenia społeczeństwa obywatelskiego) i gospodarcza (unikatowe w historii gospodarczej świata przejście od niewydolnej gospodarki „realnego socjalizmu” do modelu gospodarki kapitalistycznej) wymagała powiązanej z nimi transformacji polskiego systemu edukacyjnego oraz reformy polityki naukowej, tak aby powstały narzędzia i warunki do stworzenia w naszym kraju społeczeństwa opartego na wiedzy. Autor wskazuje powody, dla których budowanie zrębów społeczeństwa wiedzy uważa za immanentny element procesów transformacji oraz podstawowe problemy wiążące się z kształtowaniem przestrzeni społecznej, w której podstawowym kapitałem społecznym staje się wiedza i powiązane z nią umiejętności. W drugiej części artykułu wskazuje na różnicę między społeczeństwem nowoczesnym, w którym wiedza jest przede wszystkim funkcją władzy, a społeczeństwem ponowoczesnym, w którym wiedza staje się coraz wyraźniej także funkcją oporu przeciw władzy. W przekonaniu autora dopiero uwzględnienie owej drugiej perspektywy umożliwia adekwatne ujęcie problematyki społecznej funkcji wiedzy.

The 1989 breakthrough posed new challenges for all levels of Poland’s education and for education and science policy. The political transformation (reinstatement of democratic institutions and procedures, initiation of civic society building) as well as economic transition (historically unique transition from ineffective economy of ‘real socialism’ to the model of capitalist economy) called for a similar transformation within Poland’s educational system and for a reform of science policy in order to build tools and conditions for knowledge society building in Poland. The author identifies reasons why laying the foundations of knowledge society is an inherent part of the transformation process. He also identifies essential problems associated with the shaping of social space where knowledge and related skills become the core social capital. In the second part of his article the author points out the difference between the modern society, where knowledge is essentially a function of authority, and post-modern society, where knowledge is more clearly associated with resistance against authority. The author believes that the social role of knowledge cannot be adequately described without reference to the latter perspective.