Między indywidualnym a kolektywnym. Poetyka chorwackiego romantycznego podróżopisarstwa na przykładzie tekstów Antuna Nemčicia Gostovinskiego i Stanka Vraza

Na przykładzie relacji podróżniczych wybranych przedstawicieli chorwackiego romantyzmu w artykule analizowane są zależności między podróżopisarstwem i intymistyką (dziennik podróży, listy z podróży) a dominującymi w tym czasie w Chorwacji ideami wspólnotowymi oraz odrodzeniowymi. Artykuł pokazuje formalne i ideowe podporządkowanie samych wypraw (podróży) oraz publikowanych opisów (podróżopisarstwa) nadrzędnym celom kreacji nowego chorwackiego narodu, nowego języka, nowej literatury. Dziewiętnastowieczne słowianofilstwo zdominowało perspektywę oglądu odwiedzanych terytoriów, spowodowało wejście podróżnika w rolę etnografa i apologety wszystkiego, co słowiańskie, chorwackie, ludowe. Metatekstualne fragmenty dzieł poświęcone zagadnieniom poetyki i funkcji danego tekstu dokumentują postrzeganie gatunku w kategoriach poznawczych, pośredniczących, utylitarnych.

Using the travel accounts of specific figures of Croatian romanticism, this article analyzes the relationship between travel writing and personal writing (travel journals, correspondence) and the ideologies of unification and revival that were widespread in Croatia at the time. This article demonstrates the formal and ideological subordination of the actual journeys (travel) and their published accounts (travel writing) to the overarching objective of creating a new Croatian nation, language, and literature. Nineteenth-century Slavophilia shaped the perspectives authors brought to the lands they traveled, compelling them to take on the role of ethnographer and advocate for all aspects that seem Slavic, Croatian, or at all related to folk heritage. Metatextual passages in these texts speak directly to the given text’s function and poetics, demonstrating the notion that this genre was understood in cognitive and utilitarian terms.