Synestezyjna poetyka lektury i przekładu: Barthes – Nabokov – Robinson

Opisując przyjemności oraz rozkosze czytania i pisania, Roland Barthes żongluje wielomodalnymi metaforami sensualnymi, angażując oraz splatając zmysły w synestezyjnym uścisku: słowa smakują, dotykają, przyprawiają o mdłości, rumienią się, podniecają. Tekst jest ciałem i czytanie jest cielesne. Doskonałym exemplum tak pojmowanej synestetycznej wrażliwości tekstu jest intersensualna proza Vladimira Nabokova. W krytyce oraz praktyce przekładu Nabokova, podobnie jak w translatologicznej koncepcji Douglasa Robinsona (The Somatics of Translation), to właśnie synestetycznie odczuwana materialność języka staje się kluczowym kryterium doboru leksykalnych oraz syntaktycznych środków w tłumaczeniu. W obu przypadkach synestezja okazuje się zasadą językowego instynktu tłumacza. Synestezja ukazuje się jako strategia językowej przyjemności, stanowiącej somatyczny impuls obcowania z tekstem. Barthes, Nabokov oraz Robinson wskazują na synestezyjne odczuwanie języka jako źródło translatorskiej intuicji, czytelniczej wrażliwości oraz tekstualnej przyjemności, pojmowanej jako integralna składowa doświadczeniowego wymiaru lektury oraz przekładu.

In describing the delightful pleasures of reading and writing, Roland Barthes juggles multi-modal sensual metaphors, engaging and entangling the senses in a synaesthetic embrace: words have flavour, a texture, making us giddy, blush and aroused. A text is a body and reading a sensual experience: Barthes’ tactile, kinetic “gush of words*” becomes the basis for thinking, talking and taking action within language. Synaesthetic “patina of consonants, lustful vowels”, “(...) materiality, sensuality of breathing, rasping, softness of lips” becomes the foundation of readers’ and writers’ delight arising out of texts.