Słoneczniki. Drogi do samorealizacji i niezależności bohaterek drugorzędnych powieści kobiecych przełomu XIX i XX w.

Artykuł pokazuje, jak proces emancypacji postrzegały ówczesne pisarki minorum gentium, a pośrednio – także ich czytelniczki, z których oczekiwaniami autorki niewątpliwie się liczyły. Tekst dotyczy fragmentu całego zjawiska – szans bohaterek ośmiu wybranych powieści na zdobycie wykształcenia umożliwiającego im funkcjonowanie na tych obszarach rynku pracy, które zarezerwowane lub zdominowane były dotąd przez mężczyzn. Wyróżniono trzy drogi zdobycia niezależności: 1) przygotowanie do zawodu, dającego pewną możliwość podjęcia pracy zarobkowej; 2) kształcenie artystyczne; 3) naukę niejako „dla siebie”, z motywów autotelicznych. Prezentowany artykuł szczegółowo omawia pierwszą z owych dróg, poczynając od planów i oczekiwań bohaterek, poprzez okres studiów, aż do momentu podjęcia pracy zawodowej.

The article shows how the process of emancipation has been perceived by the minor (‘minorum gentium’) female novelists of the time, and indirectly – by their female readers, whose expectations surely did matter to the authors. The text concerns a fragment of a larger phenomenon – the chances of gaining an education which would allow the heroines of eight selected novels to function in the areas of job market previously occupied mostly or solely by men. Three different ways of gaining independence were distinguished: 1) learning a profession which would ensure a gainful employment; 2) artistic education; 3) an education, as it were, ‘for oneself’, without any further plans. In the following paper I have concentrated on the first of the abovementioned paths, starting from the plans and expectations of the heroines, through the period of studies up to the moment of starting work.