The value of the routine analyses, applied until present, of whole blood, serum and
urine for bioelements is limited. The blood mineral level does not often correspond to the
content of minerals in the whole body because the composition of plasma results from
supplementation of deficiencies by different homeostatic mechanisms. Moreover, the blood
concentration of bioelements is relatively low and depends on a current diet, therefore the
diagnostic value of such analytical results may be fairly small. Studies have shown that
the analysis of hair and nails are an appropriate alternative for blood and urine tests or
for biopsy. Chemical treatments in agriculture, animal production and food processing introduce
many food contaminants into the food chain. Organic methods in agriculture are
safer and therefore very important. Nutrition based on organically produced foods and anthroposophic
lifestyle can play an important role in health prophylaxis The objective of this
study was to determine correlations between concentrations of 29 major and trace elements
in cow’s milk and hair. The experimental material consisted of 33 cows of Polish
Holstein-Fresian (HF) breed from three dairy organic farms. All the farms were located in
one climatic zone and under similar soil conditions. The cows were kept in traditional tiedup
barns. The feeding was traditional, with ration components given separately. The cows
were grazed from May to October. Depending on pasture yield and availability of other
feeds, the feeding ration was supplemented with hay, straw, silage and cereals. Samples of
milk and hair for analyses of minerals were collected in September, i.e. during the pasture
feeding. The hair was taken from the poll. The concentration of Ca, K, Mg, Na, P, S, B,
Ba, Co, Cr, Cu, Fe, Ge, I, Li, Mn, Mo, Ni, Se, Si, Sn, Sr, V, Zn, Al, As, Cd, Hg, Pb was
determined. The content of toxic elements in milk was low and below the admissible level.
The statistically significant positive correlations between concentration in milk and in hair
were detected for such elements as Ba, Ge, Mo and Pb. In the case of major elements K
and Mg and trace elements Al, As, Co, Fe, Hg, Se, Sr, positive correlations were observed
but they were not statistically significant. Negative correlations occurred for such elements as Cr, Cu, I, Li, Ni, S, Si, Sn, V and Zn. It was only for V and Zn that they were statistically
significant. Very low values (near zero) of coefficient r were observed for Ca, Cd, Li,
Mn, Na, Ni, P, S and Sn. It seems that broader investigations of mineral composition of
cow’s hair could be useful for establishing reference values for some elements and would
make a contribution to better animals’ welfare.
Badanie zawartości biopierwiastków w pełnej krwi, surowicy i moczu ma ograniczoną
wartość. Poziom składników mineralnych we krwi często nie odpowiada ich zawartości
w całym organizmie, ponieważ skład osocza jest wynikiem kompensowania deficytów przez
różne mechanizmy homeostazy. Poza tym zawartość biopierwiastków we krwi jest relatywnie
niska i zależy od stosowanej diety. Wobec tego wartość diagnostyczna jej wyników,
w dłuższym okresie prowadzenia obserwacji, może być ograniczona. Badania pokazują, że
analizy zawartości biopierwiastków we włosach i paznokciach mogą być alternatywne dla
analiz zawartości we krwi, moczu lub biopsji. Chemizacja rolnictwa, produkcji zwierzęcej
i przetwórstwa żywności wprowadza wiele zanieczyszczę w łańcuch produkcji żywności.
Ekologiczne (organiczne) metody w rolnictwie są bezpieczniejsze. Żywienie oparte na żywności
produkowanej w gospodarstwach ekologicznych i proekologiczny styl życia mogą odgrywać
ważną rolę w profilaktyce zdrowia ludzi. Celem badań było obliczenie korelacji między
zawartością 29 makro- i mikroelementów we włosach a ich zawartością w mleku krów.
Do badań wybrano 33 krowy rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej (hf) z trzech gospodarstw
ekologicznych. Wszystkie gospodarstwa były położone w tej samej strefie klimatycznej i miały podobne warunki glebowe. Krowy były utrzymywane w tradycyjnej oborze uwięziowej.
Krowy korzystały z pastwiska od maja do października. W zależności od wydajności pastwiska
i potrzeb krów dawka pokarmowa była uzupełniana o siano, słomę, kiszonkę i zboża.
Próbki mleka i włosów do oznaczenia składników mineralnych pobrano we wrześniu, w trakcie
żywienia pastwiskowego. Włosy pobrano z wału międzyrożnego. W mleku i włosach
oznaczono zawartość Ca, K, Mg, Na, P, S, B, Ba, Co, Cr, Cu, Fe, Ge, I, Li, Mn, Mo, Ni, Se,
Si, Sn, Sr, V, Zn, Al, As, Cd, Hg i Pb. Poziomy elementów toksycznych w mleku okazały się
niskie i leżały poniżej wartości dopuszczalnych. Korelacje między zawartością Ba, Ge, Mo,
Pb we włosach i w mleku były dodatnie i statystycznie istotne. Korelacje między zawartością makroelementów K i Mg oraz mikroelementów Al, As, Co, Fe, Hg, Se, Sr były również
dodatnie i wysokie, ale nieistotne statystycznie. Ujemne korelacje uzyskano między zawartościami
Cr, Cu, I, Li, Ni, S, Si, Sn, V oraz Zn. Bardzo niskie wartości (bliskie zeru) współczynnika korelacji otrzymano dla zawartości Ca, Cd, Li, Mn, Na, Ni, P, S i Sn. Wydaje się,
że dalsze badania składu mineralnego włosów u krów mogą być przydatne do oszacowania
w przyszłości wartości referencyjnych dla niektórych pierwiastków i mogą się przyczynić
do lepszego dobrostanu zwierząt.
