Ensino e aprendizagem da língua polonesa no Brasil no contexto pandêmico: desafios e possibilidades

W czasie pandemii spowodowanej wirusem SARS-CoV-2, która objęła cały świat, instytucje musiały zareagować na kryzys, który wymusił na wszystkich inny model działania, głównie ze względu na zmianę sposobu funkcjonowania większości instytucji edukacyjnych. W Brazylii od marca 2020 roku po raz pierwszy większość uczniów, studentów i nauczycieli miała do czynienia z nauką zdalną przy zastosowaniu nowych technologii, co dla wielu z nich stanowiło nowe doświadczenia w tym zakresie, podobnie jak w wielu innych krajach. Owa sytuacja wymusiła przyspieszenie działań i wprowadzenie nauczania zdalnego bez przygotowania. Nauczyciele musieli zmodyfikować metody prowadzenia zajęć w taki sposób, aby dostosować się do sytuacji i utrzymać jakość kształcenia, a uczniowie również musieli sprawnie zaadaptować się do uczenia się w nowej rzeczywistości. W tymże kontekście są celami niniejszej pracy zaprezentowanie wyzwań, z jakimi mierzą się uczniowie języka polskiego jako obcego w Brazylii, oraz zastanawianie się nad możliwościami zdecydowanie spowodowanymi z nauki zdalnej, np. większe zainteresowanie językiem polskim w Brazylii. Zatem niniejsze badanie jest postrzegane z perspektywy uczniów, ponieważ istotne wydaje się nam podjęcie badań w celu uzyskania opinii uczniów na temat funkcjonowania edukacji zdalnej, ujęte z doświadczeń w uczestnictwie w niej. Jako narzędzie badawcze wykorzystano anonimowy kwestionariusz z pomocą formularza elektronicznego Google Forms, który składał się zarówno z pytań zamkniętych, jak i otwartych. Pytania dotyczyły między innymi wieku respondenta, miejsce zamieszkania, wyobrażeń o zajęciach w trybie zdalnym (wcześniejsze  doświadczenia, ograniczenia, trudności, adaptacja), motywacji, środowiska nauki, zagadnień dydaktyczno-pedagogicznych (umiejętność, stosowane platformy, czas trwania zajęć, materiały). Dane zbierano w okresie sierpnia  2021 r. Rezultaty badania umożliwiły diagnozę pozytywnych i negatywnych aspektów nauki zdalnej języka polskiego w Brazylii. Zdecydowana większość respondentów nie miała żadnych wcześniejszych doświadczeń z nauczaniem zdalnym lub na odległość. Uczniowie mierzyli się m.in. z takimi problemami, jak trudności z obsługą narzędzi cyfrowych, brak bezpośredniego kontaktu z kolegami oraz z nauczycielem, kwestie techniczne, niska jakościa połączenia z internetem, problemy z koncentracją i nieodpowiednie otoczenie. Z badania wynika, że zdalne uczenie polskiego jako obcego w Brazylii jest nowym polem dla nauczycieli oraz uczniów, mając na uwadze aspekty geograficzne oraz społeczne specyficzne dla Brazylii. 

This article aims to present the challenges faced by Polish language learners during the SARS-CoV-2 virus pandemic and reflects on the possibilities that appeared with Emergency Remote Teaching (ERT). The research is focused on students, in an attempt to give voice to them and understand their vision of the challenges and opportunities in the virtual environment. The adopted methodology presents mixed analyses with interpretive qualitative and quantitative data, based on the application of a questionnaire with open and closed questions, both available on Google Forms from the perspective of Applied Linguistics. The data points out difficulties in implementing digital technologies, as well as specific limitations of the remote modality, but also presents new possibilities such as learning the language anywhere in Brazil, especially in places where there are no regular courses. However, it also reveals a mostly positive adaptation to the new format. These reflections suggest the need to (re)think about the transformation of the space for teaching and learning the Polish language in Brazil, according to the limits and possibilities that still need to be discussed in the face of the new context.