Rozwój cyfrowej technologii inwentaryzacji obiektów zabytkowych na przykładzie doświadczeń Zakładu Fotogrametrii i Informatyki Teledetekcyjnej AGH

Od początku istnienia Zakładu Fotogrametrii AGH, w ramach prac naukowobadawczych rozwijano była technologię fotogrametrycznej inwentaryzacji zabytków. Początkowo w badaniach i opracowaniach stosowano jedynie metody analogowe, w tym technikę analogowej ortofotografii. W latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku rozpoczęto stosowanie technik cyfrowych do inwentaryzacji obiektów zabytkowych. W tym okresie skonstruowano autograf cyfrowy VSD-AGH umożliwiający opracowanie zdjęć metrycznych i niemetrycznych. Poprzez wiele funkcji dedykowanych opracowaniom z zakresu fotogrametrii naziemnej stał się podstawowym instrumentem wykorzystywanym do inwentaryzacji zabytków. Do chwili obecnej stosowany jest on do opracowań wektorowych oraz do pozyskiwania danych dla opracowań rastrowych. Zwiększona moc obliczeniowa komputerów oraz rozwój urządzeń do pozyskiwania obrazów cyfrowych (kamery cyfrowe, skanery itp.) umożliwiły rozwój technik tworzenia cyfrowej dokumentacji rastrowej. Oprócz wysokorozdzielczych fotoplanów uzyskiwanych najprostszą metodą przekształcenia rzutowego rozwinięto technologię tworzenia fotoplanów rozwinięć sklepień kolebkowych oraz technologię ortofotoplanów. Zastosowanie komputerowych technik przetwarzania umożliwiło rozpowszechnienie nowej formy dokumentacji – pokrytych naturalnymi teksturami modeli 3D obiektów zabytkowych. Pierwsze takie opracowania wykonano Zakładzie Fotogrametrii pod koniec lat dziewięćdziesiątych. W ostatnich latach coraz częściej do opracowań architektonicznych stosowany jest skaning laserowy. Rozwijane w Zakładzie Fotogrametrii cyfrowe metody fotogrametrycznej inwentaryzacji zabytków są praktycznie weryfikowane podczas inwentaryzacji wielu obiektów zabytkowych w kraju i za granicą. Wyniki prac badawczych i zdobyte doświadczenia są przekazywane studentom w ramach dwóch przedmiotów fakultatywnych związanych z fotogrametryczną inwentaryzacją zabytków. Opracowano też wiele dyplomowych prac magisterskich, w których rozwiązywane były różnorakie zagadnienia związane z cyfrową inwentaryzacją. W artykule zamieszczono wykaz obiektów zinwentaryzowanych.

The technology of surveys of heritage objects has been one of research subjects in the AGH Department of Photogrammetry since its very beginning. First, in research and works, only analogue methods, also the analogue orthophoto technique, were employed. In the 1990s, the digital techniques were initiated. It was in those years that the digital stereoplotter VSD AGH was constructed and developed. That plotter became a basic instrument for many tasks, mostly because it has many functions, especially applicable in terrestrial photogrammetry. This plotter can use digital metrical, as well as non-metrical photographs. The plotter output data are provided in a vector form, or in ASCII table with coordinates of points, as data for raster processing. The growth of technology of digital documentation in the raster form was possible thanks to the development of equipment for digital image acquisition (digital cameras, scanners), and also supported by the increased power of computers. There are three technologies applied: photoplans of high resolution, obtained with the simple method of projective transformation, photoplans of arched vault developments, and orthophoto technology. The new form of documentation – virtual 3D model of an object rendered with natural texture – is possible thanks to modern computer processing technique. In the Department, first virtual models were obtained in the last years of the 20th century. Presently, the laser scanning method is often used for the surveys of heritage objects. All the methods of photogrammetric heritage documentation developed in the Department are verified in practice during many survey projects in Poland or abroad. The results of research works and achieved experiences are helpful in teaching students on two facultative courses concerning photogrammetric documentation of historical objects. Many master's theses on that subject have been developed, dealing with various issues related to digital surveys. The paper includes list of heritage objects, which were documented in the Department by its staff and students. The list of master's theses on digital documentation is also included.