Budowanie dobrostanu dziecka poprzez rozwijanie uważności: mindful eating – doświadczanie uważnego jedzenia

Artykuł przybliża problematykę rozwijania uważności (mindfulness) u dzieci w młodszym wieku szkolnym, ze szczególnym zwróceniem uwagi na kategorię uważnego jedzenia (mindful eating). Ujęto rozważania teoretyczne – definiowanie i rozumienie pojęć kluczowych, skuteczność praktykowania uważności w świetle przeglądu dotychczasowych wyników badań, podjęto namysł wokół zasadności włączania elementów mindfulness do praktyki edukacyjnej oraz zarysowano badania empiryczne podjęte w paradygmacie badawczym action research. Przyjmując procedurę gromadzenia danych z różnych źródeł i kojarzenia ich w całości (tzw. myślenie sieciowe), stosując różne metody i techniki badawcze (m.in. obserwacja, samoobserwacja, analiza wytworów, dokumentacji, swobodne rozmowy), podjęto próbę osiągnięcia celu badań, jakim było dokonanie oceny efektów wprowadzonego do systemu edukacji innowacyjnego działania, opartego na wdrażaniu elementów treningu uważności. Autorka przedkładanego artykułu występowała w roli zarówno badacza współpracującego z nauczycielami, realizującymi projekt, jak i nauczyciela-innowatora. Analiza zebranego materiału badawczego wskazuje na aspekty, mogące stanowić podstawę do podjęcia szerszej dyskusji i wyłonienia wątków do dalszych badań oraz doskonalenia rozwijania uważności w praktyce edukacyjnej. W konkluzji próba odpowiedzi na pytanie, czy praktyka mindfulness ma szansę na systemowe lub mniej sformalizowane włączenie do polskiego systemu oświaty. 

The paper addresses the issue of mindfulness in children of younger school age, with particular attention to the category of mindful eating. It includes theoretical deliberations – defining and understanding key concepts, effectiveness of practicing mindfulness in the light of a review of the research results obtained so far, it also considers the validity of including elements of mindfulness in educational practice and outlines empirical research conducted in the action research paradigm. By adopting the procedure of collecting data from various sources and associating them in their entirety (so-called network thinking), using various research methods and techniques (e.g. observation, self-observation, analysis of products, documentation, free conversation), an attempt was made to achieve the research objective, which was to assess the effects of innovative action introduced into the education system, based on the implementation of mindfulness training elements. The author of this paper was both a researcher cooperating with the teachers implementing the project and a teacher-innovator. The analysis of collected research material indicates the aspects that may constitute a basis for wider discussion and identify issues for further research as well as for improvement of the mindfulness development in educational practice. In conclusion, the question was raised whether the mindfulness practice has a chance for systemic or less formal inclusion in the Polish educational system.