Dzieje tercjarek dominikańskich De Poenitentia we Lwowie (1293-1740)

Choć materiał źródłowy pochodzi dopiero z XVII w., to żeński ruch dominikański we Lwowie został zapoczątkowany w końcu XIII w. przez księżnę halicką, bł. Konstancję z węgierskiej dynastii Arpadów (1238-1301/2), małżonkę Lwa halickiego. Miała ona za zgodą męża, który wedle tradycji przed śmiercią zamieszkał w Spaskim Monastyrze założyć żeńską ok. 1293 r. wspólnotę tercjarską przy lwowskim klasztorze dominikanów. Nie wiemy o niej niczego. Mogła podupaść po 1301/2 r., po śmierci Konstancji w związku z zawirowaniami politycznymi na Rusi u progu XIV w. Sama księżna mocno zapisała się w hagiograficznej pamięci i we Lwowie od XIV w. uważana była za błogosławioną. Następnym śladem bytności tercjarek dominikańskich we Lwowie było wzniesienie dla nich w 1393 r. przez Magdalenę Ormiankę niewielkiego klasztoru położonego w sąsiedztwie konwentu dominikanów i korzystających z jego opieki pastoralnej. Siostry stanowiły w średniowieczu półzakonną wspólnotę agregowana prawnie do dominikanów. U progu XVII w. podjęły zgodnie z wytycznymi soborowymi dzieło przekształcenia się w regularny klasztor z potrydencką klauzurą. W 1619 r. w ramach reformy przebudowały swą siedzibę, przyjęły z zachowaniem swej tercjarskiej specyfiki zakonny, klauzurowy styl życia. Część zgromadzenia zdecydowało się wtedy zostać mniszkami i zapoczątkowały klasztor św. Katarzyny. Te co pozostały tercjarkami rozwijały się pomyślnie przez całe stulecie. Jednak w XVIII w. klasztor dotknął kryzys powołaniowy. Wspólnota sięgająca swymi tradycjami średniowiecza nie wytrzymała konkurencji z nowszymi klasztorami i powoli wymierała. Ostatnie dwie tercjarki zmarły w 1740 r. Dominikanki tercjarki we Lwowie były pierwszą katolicką wspólnotą zakonną i zarazem tą, po której zachowało się najmniej informacji. Przez wieki były papierem lakmusowym duchowych i społecznych potrzeb mieszczaństwa lwowskiego.

Although the source material comes only from the 17th century, feminine Dominican movement in Lvov was initiated by the Princess of Halicz, blessed Constance from the Arpad dynasty (1238-1301/2), the wife of Leo of Halicz. She is claimed to have founded around 1293 a feminine tertiary society at the Dominican Monastery in Lvov, by the consent of her husband, who – according to tradition – before his death took up residence in the Spassky Monastery. We know nothing about the society. It might have gone into decline after 1301/2, after Constance’s death in connection with political turbulence in Rus at the threshold of the 14th century. The Princess herself left a great impact in the hagiographical memory and since the 14th century was considered to be blessed in Lvov. The next trace of the Dominican Tertiaries’ presence in Lvov was the erection by Magdalena Ormianka (Magdalena the Armenian) of a small convent for Tertiary sisters in the neighbourhood of the Dominican Monastery and under its pastoral care. In the Middle Ages the sisters constituted a half-monastic community legally adjoined to the Dominicans. At the threshold of the 17th century the Tertiaries undertook an act of reforming into a regular convent with post-Trent rules of enclosure in accordance with the council directives. In 1619, within the framework of reform, they rebuilt their convent and adopted monastic style of life according to the rules of enclosure, preserving their Tertiary specificity. Some sisters decided to become nuns thus initiating Saint Catherine Convent. Those who remained Tertiaries developed successfully throughout the next century. However in the 18th century the convent underwent a vocational crisis. Community reaching with its traditions to Middle Ages did not withstand competition with more modern convents and was slowly dying out. The last two Tertiaries died in 1740. The Dominican Tertiaries in Lvov were the first Catholic monastic community and at the same time the one which left the least information. Throughout ages they were a litmus test of the spiritual and social needs of the Lvov bourgeoisie.