Kilka uwag na temat pierwszego sezonu badawczego w Soba (Sudan)

Widoczne na powierzchni stanowiska archeologiczne pełniły zawsze ważną rolę w Sudanie. Będąc integralnymi częściami „mistycznej geografii”, były z reguły przestrzeniamiambiwalentnymi. Obdarzano je szacunkiem i ochroną. Wiele z nich łączyło się z tabu, magicznymi praktykami, stało się scenerią ludowych legend, opowieści o siłach nadprzyrodzonych czy ukrytych skarbach. Ich znaczenie w kulturze nigdy nie należało do niezmiennych, a każde z miejsc, w zależności od epoki historycznej, mogło wiązać się ze skrajnie różnymi interpretacjami. Dynamika postrzegania takich przestrzeni jest dziś szczególnie wyraźna na obszarach miejskich, gdzie na skutek przyspieszających procesów urbanizacyjnych każdy wolny kawałek ziemi jest na przysłowiową wagę złota. Z taką właśnie sytuacją mamy do czynienia w Soba –miejscu znanym w całym Sudanie z materialnych pozostałości po dawnej nubijskiej stolicy,a które dziś jest intensywnie rozwijającym się ośrodkiem podmiejskim aglomeracji chartumskiej. W artykule prezentuję wstępne wyniki badań etnograficznych nad stanowiskiem archeologicznym w Soba. W omówieniu przedstawiam także pierwsze rezultaty etnograficznych działań wśród lokalnych interesariuszy, które miały na celu zwiększenie zainteresowania miejscowej społeczności archeologią oraz dziedzictwem kulturowym. Realizowane etnograficzne badania są częścią archeologicznego projektu „Soba – the Heart of Kingdom of Alwa”.

The visible archaeological sites were always important in Sudan. Being an integral part of the local “mystical geography”, they were usually ambivalent but honoured and protected places. Many of those sites were linked with taboos and magical rites, or they gave rise to legends or beliefs in spirits and hidden treasures. However, the meaning of suchspaces was never fixed and could be turned into completely different interpretation. This dynamic is particularly visible in urban centres, where because of rapid urbanization processesevery empty piece of land is urgently needed. This is exactly what happens in Soba, long famous for the remains of the medieval capital of Nubia, today a rapidly developingsuburban area of Khartoum. This presentation aims to discuss the very first findings of the research on the Soba archeological site from the ethnographic perspective. The paper represents an effort to understand the shifting interpretations of the Soba archaeological site, or, in other words, an attempt to answer how the meaning of this spot is differentiating in an urban setting. The ongoing ethnographic research is linked with the archaeological project “Soba – the Heart of Kingdom of Alwa”.