The Student through Bronfenbrenner’s “Glasses” – Teachers’ Knowledge of Students with Special Educational Needs from a Micro- and Mesosystemic Perspective

As systematically published statistical data show, 67% of students with special educational needs attend public and integrated schools in Poland. This means that every – or close to every – teacher meets in their professional career students with diverse development conditions or learning disabilities that create special educational needs. For the effective organization of the education process of these students, it is crucial not only to gain knowledge about the characteristics of the students themselves, but also about the environment of their upbringing, as well as interactions between the basic microsystems in which the students are “nested.” This article presents the results of in-depth ethnographic interviews conducted with twelve teachers, the purpose of which was to gain insight into what knowledge about the development and functioning of specific students with special educational needs is declared by the surveyed pedagogues. As the basic theoretical framework, I used Urie Bronfenbrenner’s theory of bioecological human development, which captures human development in concentrically arranged systems: the micro-, meso-, exo-, macro- and chronosystem. In this article, I presented data on the teachers’ declared knowledge from the micro- and mesosystemic per-spective. The results of the conducted research indicate that the surveyed teachers often have incomplete and sometimes even incorrect knowledge about their students with special educational needs, use similar methods of supporting students despite their diverse needs, and regularly leave most of the support activities for support teachers, seeing their own roles primarily as leading teachers.

Jak pokazują systematycznie publikowane dane statystyczne, 67% uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi uczęszcza w Polsce do szkół ogólnodostępnych i integracyjnych. Oznacza to, że każdy lub prawie każdy nauczyciel spotyka się w swojej karierze zawodowej z uczniami ze zróżnicowanymi możliwościami rozwojowymi i w uczeniu się, które powodują powstanie specjalnych potrzeb edukacyjnych. Dla skutecznej organizacji i przebiegu procesu kształcenia tych uczniów kluczowa jest nie tylko wiedza dotycząca cech samych uczniów, lecz także środowiska ich wychowania, jak również interakcje między podstawowymi mikrosystemami, w których uczeń bezpośrednio uczestniczy. Niniejszy artykuł przedstawia wyniki przeprowadzonych z dwanaściorgiem nauczycieli indywidualnych pogłębionych wywiadów etnograficznych, których celem było zdobycie orientacji w tym, jaką wiedzę dotyczącą uwarunkowań rozwoju i funkcjonowania konkretnych uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi deklarują badani. Jako podstawę konstruowania dyspozycji do wywiadów wykorzystałam teorię bioekologicznego rozwoju człowieka Uriego Bronfenbrennera, która ujmuje rozwój człowieka w koncentrycznie ułożonych systemach: mikro-, mezo-, egzo-, makro- i chronosystemie. W niniejszym artykule zaprezentowałam dane dotyczące deklarowanej wiedzy nauczycieli z perspektywy mikro- i mezosystemowej. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują na to, że zdarza się, iż badani nauczyciele posiadają o swoich uczniach ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi wiedzę niepełną, a czasami nawet błędną, stosują podobne sposoby wspierania uczniów mimo ich zróżnicowanych potrzeb, a także, że najchętniej pozostawiają większość działań wspierających w gestii nauczycieli wspomagających, widząc swoją rolę przede wszystkim jako nauczycieli tzw. wiodących.