Wychowanie jako kształtowanie i integracja dynamizmu ludzkiego

Przedmiotem artykułu jest filozoficzny namysł nad klasyczną koncepcją wychowania w świetle rozróżnienia dynamizmu w człowieku i dynamizmu człowieka. W aspekcie podmiotowym zasadniczą racją wychowania jest konieczność doskonalenia ludzkiego działania z uwagi na obecność w człowieku różnorodnych dynamizmów, które nie są z sobą w dostateczny sposób zintegrowane. Ich kształtowanie i integracja dokonuje się zawsze według określonej koncepcji człowieka oraz odpowiadającej jej naczelnej zasadzie tej integracji. Klasyczna koncepcja wychowania zakłada zaś, że człowiek jako podmiot wychowania jest bytem osobowym, którego duchowo-cielesna natura jest spotencjalizowana. Właściwa aktualizacja tej natury dokonuje się za sprawą nabycia cnót moralnych, którego podstawą jest prymat dynamizmu człowieka (rozumu i woli) względem dynamizmu w człowieku (sfera witalno-cielesno-popędowa).

This article offers philosophical reflections on the classical conception of upbringing, considered in the light of the distinction between two forms of human dynamism: the dynamism in man and the dynamism of man. The subjective aspect of education surely furnishes the main reason for needing to improve human conduct, due to the presence of various dynamisms in man that are insufficiently integrated with one another. The formation and integration of these always rests on a certain conception of man, and thus also on some corresponding fundamental principle pertaining to this integration. The classical conception of upbringing implies that man, as the subject of education, is a personal being whose nature, at the same time both spiritual and corporeal, is constituted as an active potentiality. The proper development of this nature takes place through the acquisition of the moral virtues, which are based on the primacy of the dynamism of man (intellect and will) over the dynamism in man (in the sense of the sphere of vital bodily impulses).