Samotność potrzebna i niepotrzebna. Perspektywa faktu, rozwoju i relacji na przykładzie studium tekstów Janusza Korczaka

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przedstawienie doświadczenia samotności jako potrzeby człowieka, która na kolejnych etapach jego życia (dzieciństwa, adolescencji) pełni określone funkcje rozwojowe i egzystencjalne. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem przedstawiony został w pytaniu o to, jak prezentuje się i jaką pełni funkcję doświadczenie samotności na kolejnych etapach życia człowieka, biorąc pod uwagę trzy sposoby jego występowania: jako faktu, jako zmiennej rozwoju ontogenetycznego oraz efektu relacji inter i intrapersonalnych. Autorka podejmuje się rekonstrukcji rozwojowego i egzystencjalnego sensu i bezsensu doświadczenia samotności (aspekt fenomenologiczny) w kontekście jego interpretacji przedstawionej w esejach Janusza Korczaka (aspekt hermeneutyczny). PROCES WYWODU: Wprowadzenie w przyjęte kategorie interpretacyjne oraz strukturę pytań badawczych w następujących perspektywach: filozoficznej, psychologicznej i pedagogicznej oraz kontinuum dwóch aporii aksjologicznych: sensu i bezsensu. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Zaprezentowane analizy treści tekstów: Samotność dziecka, Samotność młodości zawierają zarazem jakościowe wyniki ich opracowywania. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Samotność jest doświadczana zarówno jako obiektywnie istniejąca prawidłowość ludzkiej egzystencji, jak i jako relacyjny stan przeżywania. Świadomość sensu i bezsensu konsekwencji doświadczania samotności w rozwoju i egzystencji człowieka pozwala wychowawcy dostrzegać ją, interpretować oraz działać z większą korzyścią dla sił witalnych i poczucia sensu życia wychowanków.

On the basis of two essays by Janusz Korczak, the author performs an analysis of the phenomenon of human loneliness, as an experience that is both necessary and needless for his existence. As a “necessary” experience, it is combined with the objective fact of the separateness of the existence of each human being, as well as, the objective process of remaining “one-to-one” with self, both towards other persons, and world phenomena. Also during the moments, when he involves himself in relations with them. The experience is difficult and requires learning to exist with it during the entire lifetime. Particularly, at the beginnings, interaction of children and youth with adults is the most crucial, as they latter may aid them in learning to cope with the inevitability of loneliness on the one side, and with the subjective potential of dealing with it and using is a development determining asset. However, in reality it often occurs, that natural loneliness is strengthened by the inept building of relations, and, in this case, assume a form of destructive loneliness. One, that does not foster creativity. The author refers to this type of loneliness as needless.