Freedom and Responsibility in the Everyday Life of a Student

Podejmując tematy związane z wartościami w codziennym życiu człowieka, nie można się zatrzymać wyłącznie na rozważaniach teoretycznych. Wyzwaniem dla każdego, kto pracuje z drugim człowiekiem, a szczególnie dla rodziców, nauczycieli, wychowawców jest poszukiwanie sposobów wdrażania młodych ludzi w praktykowanie wartości. Poniższy tekst jest próbą refleksji nad relacją pomiędzy wolnością a odpowiedzialnością w kontekście edukacji. Dojrzałość rozumiemy między innymi jako umiejętność odnajdywania się w przestrzeniach wolności i odpowiedzialności, ale aby móc to uczynić, każdy z nas musi mieć możliwość ich doświadczania od najmłodszych lat.Przyglądając się temu jak funkcjonuje współczesny system edukacji, autorka podejmuje próbę określenia, czy w szkole młody człowiek znajduje odpowiedź na pytania dotyczące, czym jest i jak należy rozumieć wolność. Czy i w jakim stopniu uczeń ma możność samostanowienia i uczestniczenia w odpowiedzialności za swój proces edukacyjny? Analizując literaturę i opisując wybrane elementy oddolnych działań nauczycieli i osób zaangażowanych w dyskusję o kształcie edukacji, autorka próbuje dociec, czy szkoła może się przyczyniać, a jeśli tak, to w jakim zakresie, do wyjaśnienia i wdrożenia postaw opartych na takich wartościach, jak wolność i odpowiedzialność. Zmiany, które zachodzą w dzisiejszej rzeczywistości, wymagają miedzy innymi kształtowania kompetencji związanych z uczeniem się przez całe życie, a do tego potrzebna jest świadomość siebie, umiejętność podejmowania decyzji i ponoszenia za nie odpowiedzialności.

When addressing topics related to values in man’s everyday life, one cannot rest at solely theoretical considerations. The challenge for all those working with other people, and especially for parents, teachers and educators, is to seek ways to introduce adolescents to the practice of values. The following text constitutes an attempt to reflect on the relationship between freedom and responsibility in the context of education. We understand maturity, among others, as the ability to find ourselves in spaces of freedom and responsibility, but to be able to pursue it, each one of us must be able to experience them from an early age.Looking at how the modern education system operates, the author attempts to determine whether a young person finds answers to questions of what freedom is and how to understand it at school. Do the students have a sense of self-determination and responsibility for their educational progress and, if so, to what extent? By analysing the literature and describing selected elements of grass-roots activities of teachers and people involved in the discussion of the shape of education, the author tries to find out whether the school can contribute to explaining and implementing attitudes based on freedom and responsibility and, if so, to what extent. The changes taking place in today’s society require, among others, the formation of competences related to lifelong learning, and this calls for self-awareness, the ability to make decisions and take responsibility for them.